نویسندگان

1 -عضو هیأت علمی گروه جامعه شناسی دانشکدهی علوم انسانی دانشگاه کاشان

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان

3 دانشجوی دکتری ارتباطات اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی

4 دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی، دانشگاه کاشان.

چکیده

فضایِ مجازی را می‌توان عرصه­ای پیچیده از روابط انسانی در تمامی ابعاد و لایه‌های دانست که در عصر مدرن، در میانِ جهانِ اجتماعیِ کنشگران ظهور نموده و تا حدی نیز جای خود را در جامعه ایران بازکرده است. این فضایِ ایجاد شده انسانی دارایِ سطوح و کارکردهای گوناگونی است که درخور تأمل، اندیشه­ورزی و تبیین علمی است. بر این مبنا، هدف اساسی این مقاله، بررسیِ انتقادیِ مباحثِ مرتبط با پژوهش­های علمی است که ذیلِ عنوان ارتباط بینِ نسبتِ شبکه‌های اجتماعی و ایده حوزه عمومی در معنای هابرماسی کلمه نگارش شده­اند.
 روش پژوهش حاضر تحلیلِ متن است. متونی که مورد تحلیل قرار گرفتند و حجم نمونه، نُه کارِ پژوهشی است که به روش نمونه‌گیری اشباع نظری انتخاب شده­اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پژوهشگران در این عرصه قائل به دو خوانش از شبکه اجتماعیِ فیس­بوک هستند که در دو تیپ آرمانیِ مخالفان و موافقان قرار می‌گیرند. نگارندگانِ مقاله برآنند که می‌توان از استدلال‌های پژوهشی صورت­گرفته در این مقالات پژوهشی فراتر رفت و خوانشی مشروط از فضایِ مجازی به‌مثابه حوزه عمومی داشت. 

کلیدواژه‌ها

- اباذری، یوسف (1392)، خرد جامعه­شناسی، تهران، تهران، طرح نو.
- احمدی، بابک (1386)، مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران، مرکز.
- استونز، راب (1390)، متفکرانِ بزرگ جامعه‌شناسی، ترجمه مهرداد میردامادی، تهران، مرکز.
- اُوث ویت، ویلیام (1393)، یورگن هابرماس، ترجمه حسن چاوشیان و لیلا جوافشانی، تهران، آمه.
- بشیریه، حسین (1391)، تاریخِ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم (جلد اول)، تهران، نی.
- جلایی پور، حمیدرضا و جمال محمدی(1391)، نظریه‌های متأخر جامعه‌شناسی، تهران، نی.
- ریتزر، جورج (1390)، نظریه جامعه‌شناسی در دورانِ معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، علمی و فرهنگی.
- رجبی، زهره (1389)، بازنمایی گرایش‌های سیاسی کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی مجازی با مطالعه‌ی موردی فیس‌بوک، پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی.
رسولی­، محمدرضا؛ بندگی منفرد، سعیده (1393)، تحلیل محتوای مضامین فرهنگی و اجتماعی در شبکه­های اجتماعی (موردپژوهی: فیس­بوک و جوانان شهر تهران)، فصلنامه مطالعات فرهنگ و ارتباطات، شماره 27، پاییز 1393
- سعیدی مقدم، مهری (1390)، بررسی تعامل کنشگری در حوزه‌ عمومی مجازی و واقعی در بین دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا همدان، پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی.
- سیدمن، استیون (1390)، کشاکشِ آراء در جامعه‌شناسی، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نی.
- سید‌ علوی، سید مسعود؛ نقیب‌السادات، سیدرضا (1391)، حوزه عمومی در فضای مجازی: مؤلفه‌های شکل‌گرفته حوزه عمومی مجازی از دیدگاه کارشناسان علوم ارتباطات و علوم سیاسی در دانشگاه‌های ایران، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 57.
- کاستلز، مانوئل (1384)، عصر اطلاعات؛ اقتصاد، جامعه و فرهنگ: ج دوم، ترجمه احمد علیقلیان و حسن چاوشیان، تهران، طرح‌نو.
- گل‌محمدی، احمد (1386)، گفت‌وگو در دنیای مجازی (تأثیر فناوری‌های ارتباطاتی-اطلاعاتی بر گفت‌وگو میان فرهنگ‌ها)، پژوهش علوم سیاسی، شماره 4.
- میلنر، اَندرو و جف براوویت (1393)، نظریه‌های فرهنگی معاصر، ترجمه جمال محمدی، تهران، ققنوس.
- میناوند، محمدقلی (1385)، اینترنت و توسعه‌ی سیاسی: حوزه‌ی عمومی در فضای سایبرنتیک، پژوهش علوم سیاسی، شماره 2.
- میناوند، محمدقلی (1387)، مقدمه‌ای بر اینترنت و توسعه‌ سیاسی (حوزه عمومی در فضای سایبرنتیک)، فصلنامه سیاست، شماره 2.
- نش، کیت (1392)، جامعه‌شناسی سیاسیِ معاصر، ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران، کویر.
- هابرماس، یورگن (1390)، دگرگونی ساختاری در حوزه عمومی، ترجمه جمال محمدی، تهران، نی.
- هولاب، رابرت (1386)، یورگن هابرماس و نقد حوزه عمومی، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نی.
- یزدخواستی، بهجت؛ عدلی‌پور، صمد؛ کیخائی، الهام (1392)، حوزه عمومی و گفتگو در فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی (بررسی تأثیر شبکه‌های اجتماعی مجازی بر گفتگوی میان فرهنگ‌ها)، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، شماره 53.
- یزدخواستی، بهجت؛ عدلی‌پور، صمد؛ سپهری، آسیه (1392)، تحلیل محتوای صفحات و گروه‌های شبکه اجتماعی فیس‌بوک با نظریه حوزه عمومی هابرماس، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شماره 1.