نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبایی

2 استاد گروه ارتباطات، دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی

چکیده

«اینفودمی کووید19» عنوان پدیده‌ای مربوط به حوزه ارتباطات سلامت است که همزمان با شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان، از سوی رئیس کل سازمان جهانی بهداشت به‌عنوان خطری موازی ویروس کووید19 معرفی و برای مقابله با آن هشدار داده شد. آنچه در این مقاله بدان پرداخته شده است، نخست تعریف اینفودمی کووید19 و شناسایی عوامل دوگانه مؤثر بر تولید و اشاعه آن در چارچوب رشته ارتباطات سلامت است. رویکرد مورد استفاده در این مقاله از نوع کیفی و روش تحقیق، نظریه مبنایی می‌باشد؛ لذا به جای استفاده از نظریه‌های موجود به‌عنوان چهارچوب نظری، پژوهشگران در پی تولید نظریه خودبنیاد و بومی از دل داده‌های بدست آمده بوده‌اند. بدین منظور با استفاده از شیوه نمونه‌گیری نظری و مصاحبه با متخصصان و صاحب‌نظران، داده‌های لازم از منابع مختلف جمع‌آوری گردید و پس از کدگذاری، طبقه بندی و دسته‌بندی گزاره ها، سه دوگانه «تقابل رویکرد مراقبت ـ درمان»، « تقابل رویکرد کمی ـ کیفی» و «تقابل طب سنتی ـ طب مدرن» به عنوان دوگانه های ارتباطی ـ پزشکی مؤثر و زمینه‌ساز در تولید و اشاعه اینفودمی کووید19 در رسانه های اجتماعی ایران شناسایی گردید. ویژگی مشترک این دوگانه‌ها، تأثیرات مثبت و منفی هریک از سویه‌های آنها در مقابله یا انتشار اینفودمی است.

کلیدواژه‌ها

  • استراوس، آنسلم و کوربین، جولیت (1990). اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و روش‌ها. ترجمه بیوک میرزایی (1385). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • خلیلی، محسن. بزنگاه کرونا؛ وستفالیای نوین بین الملل، فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، 12(3)، 24-1، پیاپی 47، تابستان 1399.
  • ذکایی، محمد سعید (1381). نظریه و روش در تحقیقات کیفی. علوم اجتماعی، 17، 41-70.
  • ذکایی، محمد سعید و ویسی، سیمین. آثار پاندمی کوید 19 بر ساختار عاطفی در آئینه شبکه های اجتماعی مجازی ایرانی، فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، 13(2)، 29-1، پیاپی 50، بهار 1400.
  • فراستخواه، مقصود (1399). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تأکید بر نظریهٔ برپایه (گراندد تئوری یا GTM)، تهران: آگاه، چاپ دهم.
  • ویکتور، ژیتل و احمد، سعید (۱۳۹۹). «اهمیت موارد فرهنگی در مدیریت واکنش های سلامت روان به پاندمی ها» از کتاب: زمینه‌های روان شناختی پاندمی: ابعاد روان‌پزشکی، روان‌شناختی و تاریخی فرهنگی شیوع بیماری‌های همه‌گیر، ترجمه مهرنوش هدایتی و روح الله شهابی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • هومن، حیدرعلی (1393). راهنمای عملی پژوهش کیفی، تهران، انتشارات سمت.
  • Ashrafi-rizi H, Kazempour Z. Information typology in coronavirus (COVID-19) crisis; a commentary. Arch Acad Emerg Med. 2020.
  • Brainard J, Hunter PR. Misinformation making a disease outbreak worse: outcomes compared for influenza, monkeypox, and norovirus. Simulation. 2019.
  • Charlton E. How experts are fighting the Coronavirus 'infodemic' [Internet]. Geneva: World Economic Forum, 2020; [cited 2020 Mar 24]. Available from: https://www.weforum.org/agenda/2020/03/howexperts‐are‐fighting‐the‐coronavirus‐infodemic/
  • Depoux A, Martin S, Karafillakis E, Bsd RP, Wilder‐Smith A, Larson H. The pandemic of social media panic travels faster than the COVID‐19 outbreak. J Travel Med. 2020.
  • Schaake M. Coronavirus shows Big Tech can fight ‘infodemic’ of fake news [Internet]. Financial Times; 2020. Available from: https://www.ft.com/content/b2e2010e‐6cf8‐11ea‐89df‐41bea055720b
  • Wang Y, et al. Systematic literature review on the spread of health-related misinformation on social media. Soc Sci Med.
  • Zarocostas J. How to fight an infodemic. 2020.