نویسنده

استادیار دانشگاه پیام نور

چکیده

 



هدف این پژوهش بررسی برنامه درسی دوره ابتدایی و متوسطه به مؤلفه های سواد رسانه ای می باشد. به این منظور، اهداف مصوب و کتاب های درسی با روش تحلیل محتوا بررسی گردید. یافته های این پژوهش نشان داد که در اهداف مصوب دوره ابتدایی به مؤلفه «دسترسی» توجه شده اما به مؤلفه های «استفاده»، «فهم انتقادی» و «تولید پیام» توجهی نشده است.در اهداف مصوب دوره متوسطه اول و دوم نیز به مؤلفه های «دسترسی»،« استفاده » و « فهم انتقادی » توجه شده اما به مؤلفه «تولید پیام» توجه نشده است. در کتاب های درسی پایه اول تا پنجم ابتدایی، اشاره ای به آموزش سواد رسانه ای نشده است. در پایه ششم ابتدایی به مؤلفه «دسترسی» توجه شده و به سایر مؤلفه ها توجهی نشده است. در پایه هفتم به مؤلفه های «دسترسی» و «فهم انتقادی» توجه شده و به مؤلفه های «استفاده» و «تولید پیام»، توجهی نشده است.در پایه هشتم به همه مؤلفه ها توجه شده است.در پایه نهم به مؤلفه های «دسترسی» و «استفاده» توجه شده و به سایر مؤلفه ها بی توجهی شده است.در دوره متوسطه دوم در پایه دهم با انتشار کتاب «تفکر و سواد رسانه ای» به همه ابعاد سواد رسانه ای توجه شده است. با توجه به گسترش بی حد و حصر شبکه های ماهواره ای و شبکه های اجتماعی مجازی،توصیه می شود در برنامه درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول به آموزش مؤلفه های سواد رسانه ای به ویژه به مؤلفه های «فهم انتقادی» و«تولید پیام» توجه بیشتری مبذول شود.

کلیدواژه‌ها

 
ابوالمعالی، خدیجه(1391)، پژوهش کیفی از نظریه تا عمل، تهران:نشر علم
ایمان،محمدتقی؛نوشادی،محمد رضا(1390)،«تحلیل محتوای کیفی»،فصلنامه پژوهش،سال سوم، شماره دوم،44-15.
بابایی راد،بیتا(1387)،«سواد رسانه ای و گسترش توسعه انسانی»،پژوهشنامه سواد رسانه ای،تهران:مرکز تحقیقات استراتژیک،سال1387، شماره22،153-131.
باهنر،ناصر؛چابکی،رامین(1393)،«تحلیل سواد رسانه ای بر اساس مدل EC»،فصلنامه مطالعات فرهنگ ارتباطات،سال15،شماره28،28-7.
بشیر،رامین؛چابکی،حسن(1393)،«نقش سواد رسانه ای در توسعة انسانی:مطالعة موردی کتاب( سیاست های اجرایی سازمان صدا و سیما و سند تحول وزارت آموزش و پرورش)»،فصلنامه رسانه،سال25،شماره4،80-63.
بیابانگرد، اسماعیل(1384)،روش های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، تهران: نشر دوران
تامن،الیزابت(1380)، مهارتها وراهبردهای آموزش رسانه ای، مترجم حسن نورایی بیدخت، قم:مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
تسلیمی،محمدسعید؛کلاته،آمنه(1394)،«بازطراحی ساز وکار سیاست گذاری رسانه ای متأثر از رویکرد ارتقاء سواد رسانه ای»،فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران،دوره 8،شماره2،28-1.
تقی زاده،عباس؛کیا،علی اصغر(1393)«نیاز سنجی برنامه آموزش سواد رسانه ای در مدارس»،فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات،سال15،شماره26،103-79.
خانیکی،هادی و همکاران(1395)،«تبیین الگوی آموزش سواد رسانه ای در آموزش و پرورش»،فصلنامه رسانه،سال27،شماره1،20-5.
خوشنویس،ناهید(1389)،«سواد رسانه ای، ساز و کار مقاومت در برابر  تهاجم رسانه»، ماهنامه انجمن روابط عمومی ایران،سال1389، شماره72، 20-13.
ساروخانی، باقر(1381)، جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی، تهران: انتشارات اطلاعات.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی(1396).تفکر و سواد رسانه ای، تهران:شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی.
سپاسگر،ملیحه(1390)،«رویکرد نظری به سواد رسانه ای»،نشریه پژوهش و سنجش،12(44)،137-120.
سرمد،زهره و همکاران(1380).روش های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: نشر آگه
سلطانی فر،محمد(1387)،«سانسور یا سواد رسانه ای»،پژوهشنامه سواد رسانه ای، مرکز تحقیقات استراتژیک،سال1385، شماره22، 121-107.
شجاعی،مهناز؛امیرپور،مهناز(1391)،«بررسی وضعیت سواد رسانه ای دانشجویان خراسان شمالی در جامعه اطلاعاتی»،فصلنامه مطالعات جامعه شناختی جوانان،سال سوم،شماره هفتم،56-43.
شکرخواه،یونس(1386)،«سواد رسانه ای،یک مقاله عقیدتی»،فصلنامه رسانه،سال هفدهم،4(68)،32-27.
شواری عالی آموزش و پرورش(1379). اهداف  آموزش و پرورش دوره های ابتدایی، راهنمایی تحصیلی و متوسطه، مصوب 29/2/1379 ، جلسه ی ۶۴۷.
صدیق بنای، هلن(1385).زندگی ما در گرو رسانه، تهران:همشهری آن لاین.
طاهریان،مریم(1387)،«سوادرسانه ای؛آموزش رسانه ای کودکان و نوجوانان»،پژوهشنامه سواد رسانه ای،مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره22.
طلوعی، علی ،(1391) سواد رسانه ای )چاپ اول(، تهران: دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها.
کانسیداین،دیوید(1379).درآمدی بر سواد رسانه ای ،ترجمه ناصر بلیغ، تهران:اداره کل تحقیق و توسعه صدا.
کریپندورف، کلوس(1394). تحلیل محتوا، مبانی روش شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
گال، مردیت؛ بورگ، والتر(1384).روش های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان شناسی، ترجمه نصر و همکاران،  تهران: انتشارات سمت.
نصیری،بهاره؛ بخشی،بهاره(1391)اهمیت آموزش سواد رسانه ای در قرن21،فصلنامه مطالعات رسانه،سال هفتم،شماره هیجدهم،158-149.
وزارت آموزش و پرورش(1397). کتابهای درسی دوره های ابتدایی و متوسطه اول در سال تحصیلی ۱۳98 – 1397
وزارت آموزش و پرورش(1390). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تهران:وزارت آموزش و پرورش
هاشمی،شهناز(1393)،«بررسی نقش رسانه در نظام تربیتی سند تحول بنیادین آموز ش و پرورش: تأکید بر ضرورت آموزش سواد رسانه ای»،فصلنامه رسانه،سال25،شماره4،18-5.
هولستی، ال.آر(1374). تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، ترجمه نادر سالار زاده، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
 Angell, H. M. (2005), What music Videos teach at-risk adolescent girls: making a case for media literacy curriculum. A doctoral dissertation of Philosophy. University of Florida.
Chen, G. (2007). Media (Literacy) Education in the United States. China Media Research, 3 (3), 34-40 available at:http://digitalcommons.uri.edu/com_facpubs.
Hsieh, Hsiu- Fang & Shanon, Sara E. (2005), "Three Approaches to Content
 
Hoffmann, G. (1999). A Review Of General Semantics. 61 (1), pp. 29-31.
Laitsch, D. (2006). "Media Literacy Training, Commercial Television, and Consumerism in Schools". April 24, 2006 Volume 4 | Number 4.
 
Silverblatt, A.(2009). Approaches to media literacy. M.E. Sharpe publications.
 
Thoman, E. & Jolls, T. (2008). Literacy for the 21st Century: An Overview & Orientation Guide to Media Literacy Education Founder. available at:www.medialit.org
 
UNESSCO, (2011). Media and Information Literacy curriculum for Teacher. Edited: Alton Grizzle and Carolyn Wilson.