نویسنده
عضو هیأت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه کردستان
چکیده
تلاش این جستار واکاوی تز «دیالکتیک نزاع فرهنگی» بهمنظور نشاندادن راهی برای برونرفت از دوگرایی فرهنگ والا/عامهپسند است. سیطرۀ این دوگرایی بر مبحث تحلیل و ارزیابی فرهنگ بر کسی پوشیده نیست و تا همین اواخر صفبندیهای نظری بر مبنای طرفداری یا ضدیتشان با یکی از دو شق همین دوگرایی بوده است. بنا به استدلال این جستار، تز «دیالکتیک نزاع فرهنگی» که نوگرامشیگرایان در تحلیل وضعیت فرهنگیِ مدرنیتۀ متأخر مطرح کردهاند طریقی برای فایقآمدن بر این دوگرایی یا بنبست نظری و چرخۀ عبث است. تأملی تاریخی در مناقشۀ والا/عامهپسند روشن میسازد که نهفقط این دو شق دو ذاتِ مستقلِ جدا از هم نیستند، بلکه کل معنا و محتوایشان بهطرزی سلبی به هم وابسته است؛ بهبیاندیگر، هر دو مقولههایی تهیاند که بسته به دیگریِ غایبشان دلالت متفاوتی بهخود میگیرند. بااینکه درک عمیق وضعیت فرهنگی معاصر بدون تعمق تاریخی/نظری در این دوگرایی اساساً ممکن نیست، گرفتار ماندن در این مناقشۀ بیپایان حاصلی جز ابهامافزایی نخواهد داشت. ایدۀ اصلی تز دیالکتیک فرهنگی این است که کل خصایل، کیفیات و معیارهایی که مبنای تقسیمبندی تولیدات فرهنگی به والا/عامهپسند (یا هر عنوان دیگری) هستند در متن قلمروی از روابط و مناسباتِ عینی، که عرصۀ نزاع بین اِعمال سلطه و ابراز مقاومت است، بهشیوهای اساساً تعینناپذیر برساخته میشوند و لذا درک و تحلیل فرهنگ در گرو فهم این منازعه و کنارگذاشتن دوگراییهایی است که خود محصول این منازعهاند.
کلیدواژه‌ها
- آدورنو و هورکهایمر (1384)، دیالکتیک روشنگری، ترجمۀ مراد فرهادپور و امید مهرگان، تهران: انتشارات گام نو.
- استریناتی، دومینیک (1384)، نظریه‌های فرهنگ عامه، ترجمة ثریا پاک‌نظر، تهران: نشر گام نو.
- Bennett, T. (1980), Popular Culture: A Teaching Object, Screen Education, 34.
- Braverman, Harry (1974) “Labor and Monopoly Capital: The Degradation of Work in the Twentieth Century”, N.Y.: Monthly Review Press, p. 278.
- Fiske, J. (1999) “Television Culture”, London: Routledge.
- Hall, S. (1998), Notes on deconstructing the Popular, in Story, J. (1998), Cultural Theory and Popular Culture: A Reader, London: Prentice Hall.
- Hebdige, D. (1988), “Banalarma, or can pop save us?” New Statesman & Society, 9.
- Miller, T & McHoul, Alec (1998) Popular Culture and Everyday Life, London: SAGE.
- Storey, John (2003), Inventing Popular Culture, Malden, M.A: Blackwell.
- Storey, J. (2009), Cultural Theory and Popular Culture: An Introduction, Pearson: Longman.
- Volosinov, A (1977), Marxism and Philosophy of Language, New York.
- Wirth, Louis (1948)”Consensus and Mass Communications,” American Sociological Review 13, p. 10.
)