نوع مقاله : علمی

نویسندگان

• زینب خرمی شاد ¹
• ریحانه حیدری ²

¹ کارشناس ارشد ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران

² دانشجوی دکترا ارتباطات دانشگاه تهران

چکیده

نحوۀ بازنمایی از گروه‌های اجتماعی، بر درک و تجربۀ اعضای گروه‌های اجتماعی از خودشان و جایگاه‌شان در جامعه و نگاه دیگران به آن‌ها تاثیر می‌گذارد. این مقاله با مروری بر ادبیات بازنمایی و برساخت گفتمانی رسانه‌ای، به مطالعۀ چگونگی برساخت تصویر روحانیون، به مثابه یک گروه اجتماعی، در فیلم‌های سینمای ایران پرداخته‌است. در این مقاله با استفاده از نشانه‌شناسی انتقادی، تطورات جایگاه روحانیون در جامعه، و نسبت روحانیون با دیگر اقشار جامعه در فیلم‌های سینمای ایران در دو دهۀ اخیر واکاوی شده است. با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری هدفمند، چهار فیلم «زیر نور ماه»، «طلا و مس»، «رسوایی» و «پارادایس» انتخاب و هر فیلم در سه مرحلۀ رمزگان فنی، رمزگان اجتماعی و رمزگان ایدئولوژیک تحلیل شده‌اند.
براساس تحلیل یافته‌ها، شخصیت ایده‌آل روحانی که در این چهار فیلم به تصویر کشیده‌شده‌است «روحانی اجتماعی»ای است که با حضور در میان مردم بر آنان تاثیر می‌گذارد و از آن تاثیر می‌پذیرد؛ گرچه این تصویر، در دوره‌های مختلف، متناسب با گفتمان غالب، دچار تطوراتی شده است. به طور کلی، برساخت اجتماعی تصویر روحانیون در فیلم‌های سینمای ایران، حاکی از دگردیسی تصویر روحانی سنتی تا روحانی اجتماعی و در نهایت، دگردیسی تصور نهاد روحانیت است.

کلیدواژه‌ها

• روحانیون
• فیلم
• سینما
• بازنمایی
• مردم

20.1001.1.38552322.1401.11.42.2.6