نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 استاد / دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دکترای علوم ارتباطات

3 دانشگاه آزاد واحد تهران شمال

چکیده

«سواد آب» یکی از راهکارهای ارتقای آگاهی‌های عمومی در زمینه مسائل مرتبط با آب است. از آنجایی که ارتباطات بحران و ارتباطات خطر می‌توانند در مدیریت بحران نقش اساسی ایفا کنند، این پژوهش ضمن تلاش در معرفی بیشتر «سواد آب» سعی کرده است چگونگی مواجهه مدیران و خبرنگاران محلی خوزستان را با پدیده سیل 1398 خوزستان به عنوان یکی از تهدیدات مرتبط با آب، واکاوی کند.
این تحقیق با روش کیفی و نظریه داده بنیاد (گرندد تئوری) انجام شده است. در این پژوهش با 14 نفر (هفت نفر از مدیران و هفت نفر از خبرنگاران محلی خوزستان) مصاحبه‌های عمیق نیمه ساختاریافته انجام و در سه مرحله کدگذاری اولیه، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی شده است. یافته‌های این تحقیق نشان داد که مدیران و خبرنگاران خوزستانی با وجود آشنایی نسبی با پدیده سیل و علل آن، در عمل نتوانسته‌اند معیارهای سواد آب را در مواجهه با این پدیده که جزو خطرات مرتبط با آب به شمار می‌رود، پیاده کنند. مقوله محوری در این پژوهش «مواجهه قطبی با سد» است، گروه مدیران دو نوع مواجهه و گروه خبرنگاران سه نوع مواجهه با سازه سد از خود نشان می‌دهند. به نظر می‌رسد این مقوله مهمترین اختلاف میان دو گروه باشد که توسط نظریه دریافت قابل توضیح است. یافته‌های برآمده از تحقیق نشان می‌دهد که برای مدیریت خطرات مرتبط با آب، علاوه بر آموزش سواد آب به خبرنگاران و مدیران، توسعه اجتماعی اقتصادی منطقه نیز ضروری است.

کلیدواژه‌ها: ارتباطات بحران، ارتباطات خطر، سیل خوزستان، سواد آب، نظریه داده بنیاد

کلیدواژه‌ها

 
خانیکی، هادی. (1387) ارتباطات مخاطره، ارتباطات بحران: زمینه‌ها، مفاهیم و نظریه‌ها. تهران: نشریه رسانه، سال نوزدهم شماره 2.
خجسته، حسن (1394) ارتباطات خطر، نظریه‌ها و مدیریت آن. تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات، چاپ اول.
ربیعی، علی و سمیرا سادات پورحسینی (1393) مدیریت بحران مفاهیم، الگوها و شیوه‌های برنامه‌ریزی در بحران‌های طبیعی، چاپ دوم، تهران، انتشارات تیسا.
زاهدی‌نیا، شیرین و همکاران (1393) سواد آب، شالوده مدیریت بهینه آب در ایران. اصفهان، اولین همایش ملی آب، انسان، زمین، شهریور.
کاویانی‌راد، مراد، فرزانه ساسان پور و حمیدرضا نصرتی (1398) واکاوی مفهوم امنیت آب از منظر جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک. فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، تهران، سال پانزدهم، شماره اول، بهار، صفحه 59-23.
کیایی، علی، احمد طاهر شمسی و بهروز بهنام (1396) رویکرد تاب آور و پایدار در مدیریت بحران سیل با استفاده از تصمیم‌گیری چند معیاره جبرانی. تهران، چهارمین کنفرانس جامع مدیریت بحران و HSE.
مهدی‌زاده، سید محمد (1395) نظریه‌های رسانه اندیشه رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: انتشارات همشهری، چاپ پنجم.
نوری اسفندیاری، انوش (1398) پیشگیری از بحران و امنیت آبی. تهران: فصلنامه اندیشکده تدبیر آب ایران، سال هشتم، شماره 24، صفحه 6، بهار.
وطن فدا، جبار و فریبا آوریده و مریم صمیمی (1388) تجربیات مدیریت یکپارچه سیلاب در ایران. اهواز، هشتمین سمینار بین‌المللی مهندسی رودخانه، بهمن‌ماه، دانشگاه شهید چمران.
هیئت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها (1398) روایت سیلاب‌های 98-1397 ایران، تهران: گزارش اول، تشریح رخداد، مهر.
هیئت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها (1398) گزارش کارگروه اجتماعی، فرهنگی و رسانه، بخش خوزستان، تهران. اسفند.
Creswell, J. W. (1994). Research Design. London: Sage.
Corbin, J., & Strauss, A. (2015). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Sage publications.
Febriani, Arlisa (2017). Water Literacy in Developing Country; A case study for Indonesia. Master Thesis, Lund University, Division of Water Resources Engineering, Department of Building & Environmental Technology.
United Nations Department of Economic and Social Affairs (2015), Division for Sustainable Development.
World Meteorological Organization, Global Water Partnership, Making Integrated Flood Management Part of the Development Agenda: Water For Life 2005-20015, IWRM and Flood
Red Deer River Portal, MUNICIPAL USERS GROUP, Increased Water Literacy of All Stakeholders, Timeline: 2016 - 2018 (pilot).