نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه شیراز

2 دانشجو

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی

چکیده

بخشی از چالش‌های خانواده معاصر به رابطه بین والدین و فرزندان مربوط است و تعامل اعضا خانواده امروزه بیش از هر زمان دیگری از رسانه‌ها و به‌طور خاص تکنولوژی‌های نوین ارتباطی متاثر شده است. تحقیق حاضر کوششی در جهت شناختِ تاثیر استفاده از تکنولوژی‌های نوین ارتباطی بر روابط والدین و فرزندان در بین دانش‌آموزان شهر شیراز می‌باشد. این مطالعه به روش کمی و با تکنیک پیمایش صورت گرفته است. جامعه آماری آن را دانش آموزان دبیرستانی مناطق ده‌گانه شهر شیراز تشکیل داده‌اند. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله‌ای، تعداد ۴۰۰ دانش‌آموز به عنوان افراد نمونه انتخاب گردیدند. روابط خانوادگی در این تحقیق در سه بُعد روابط چهره به چهره، روابط صمیمانه و روابط حمایتی مورد سنجش قرار گرفته‌اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که رابطه منفی و معنادار بین متغیرهای میزان استفاده از اینترنت و ارتباط چهره به چهره (۲۲۳/۰-)، صمیمیت در ارتباط (۱۵۵/۰-) و روابط حمایتی (۱۶۰/۰-) وجود دارد، اما یافته‌ها ارتباط معناداری بین نوع استفاده از تکنولوژی‌های نوین ارتباطی (تعاملی و غیر تعاملی) و ابعاد روابط والدین فرزندی نشان نداده است. نتایج مطالعه حاکی از کاهش ابعاد متفاوت رابطه والد-فرزندی است، با اختصاص زمان بیشتر به رسانه‌های نوین، زمان کمتری برای تعمیق بخشیدن به ارتباط والد-فرزندی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

 
ابوالقاسمی، محمود؛ نوروزی، عباسعلی؛ طالب‌زاده نوبریان، محسن. (1392). تاثیر اینترنت بر ارزش‌های خانواده: از منظر هویت دینی و ملی، مجله مطالعات ملی، 55، 3-24.
احمدزاده کرمانی، روح اله و قاسمی، طیبه. (1392). بررسی نقش اینترنت بر ارزش‌های خانواده (مورد مطالعه: جوانان منطقه 15 تهران)، مجله مطالعات رسانه ای، سال هشتم، 23، 51-64.
آزاد ارمکی، تقی؛ شریفی ساعی، محمد حسین؛ ایثاری، مریم؛ و طالبی، سحر. (1391). هم خانگی پیدایش شکل‌های جدید خانواده در تهران، دو فصلنامه جامعه پژوهی فرهنگی، شماره 1، 43 – 78.
آزادارمکی، تقی. (1393). جامعه‌شناسی خانواده ایرانی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
اصغر پور ماسوله، احمدرضا و محمدی کلاته میراسماعیل، نرجس. (1393). مصرف رسانه و تاثیر آن بر روابط با اعضای خانواده در میان دانشجویان. کنفرانس جامعه شناسی و علوم اجتماعی، سال سوم، 1، 17-1.
آقابابایی، عزیزالله؛ باقری، سهیلا؛ باقری، محبوبه (1391). اینترنت و روابط خانوادگی، نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی نوپدید، تهران، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
باستانی، سوسن و صالحی هیکویی، مریم. (1386). سرمایه اجتماعی شبکه و جنسیت: بررسی ویژگی‌های ساختی، تعاملی و کارکردی شبکه اجتماعی زنان و مردان در تهران. نامه علوم اجتماعی، شماره 30، 63- 95.
خسروی، زهره و علیزاده صحرائی، ام‌هانی. (1390) رابطه اعتیاد به اینترنت با عملکرد خانواده و سلامت روان در دانش آموزان، مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 14، 59-80.
ساروخانی، باقر (1389). مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات سروش.
ساروخانی، باقر و صداقتی فرد، مجتبی. (1388).  شکاف نسلی در خانواده ایرانی؛ دیدگاه‌ها و بینش‌ها، پژوهشنامه علوم اجتماعی، سال سوم، چهارم، 7- 31.
صمد، عدلی پور؛ سپهری، آسیه؛ علی زاده، محمد حسین. (1392). شبکه اجتماعی فیس بوک و روابط خانوادگی کاربران جوان ایرانی، مجله رسانه و خانواده، سال دوم و سوم، 8 و 9، 71-93.
ضیایی پرور، حمید؛ عقیلی، سید وحید. (1388) بررسی نفوذ شبکه‌های اجتماعی مجازی در میان کاربران ایرانی، مجله رسانه، 80، 23-42.
فولادی، سامیه. (1398). تاثیر شبکه های اجتماعی بر روابط اعضای خانواده ناحیه یک شهر بندرعباس، تحقیقات جدید در علوم انسانی، شماره  50، صص 63-80.
کفاشی، م. (1388). تاثیر اینترنت بر ارزش های خانواده، فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال دوم،   3،  58-78.
گروسی، سعیده؛ آدینه‌زاد، راحله. (1389) بررسی رابطه عوامل اجتماعی با تعارض نقش‌های شغلی و خانوادگی در بین زنان شاغل شهر کرمان، مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 15، 121- 140.
گنجی، محمد؛ نیازی، محسن؛ ملک‌پور شهرکی، علیرضا. (1394). بررسی تأثیر اعتیاد به فناوری‌های نوین ارتباطی (اینترنت و ماهواره) بر از هم‌گسیختگی خانوادگی در شهرکرد. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران, 4(1), 167-194.
محمدپور، سارا و آزادی نژاد، محمدرضا. (1392) بررسی تاثیر رسانه‌های الکترونیکی (اینترنت) در ایجاد شکاف بین فرزندان و والدین تهرانی، مجله مطالعات رسانه ای، سال هشتم، 22، 103-114.
مهدی‌زاده، سید محمد؛ ابراهیمی، سعید (1393). نقش رسانه‌های جدید در روابط اجتماعی دانشجویان با تاکید بر اینترنت (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران)، فصلنامه مطالعات رسانه‌ای، دوره 9، شماره 1، صص 145-158.
نوری قمشه، فرزانه. (1393). بررسی تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر روابط خانوادگی دانشجویان مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه‌های پیام نوراستان کرمانشاه، کنفرانس بین المللی اقتصاد، حسابداری، مدیریت و علوم اجتماعی، کشور لهستان.
 
Alsanie, S. I. (2015). Social Media (Facebook, Twitter, WhatsApp) Used, and it’s Relationship with the University Students Contact with their Families in Saudi Arabia.‏ Universal Journal of Psychology. 3(3). 69 – 72.
Berardo, F. M. (1998). Family privacy: Issues and concepts. Journal of Family Issues19(1), 4-19.‏
Coyne, S. M., Padilla-Walker, L. M., Fraser, A. M., Fellows, K., & Day, R. D. (2014). “Media Time= Family Time” Positive Media Use in Families with Adolescents. Journal of Adolescent Research, 29(5), 663-688. ‏
Daly, K.J. (1996). Families and Time: Keeping Pace in a Hurried Culture. Thousand Oaks, CA: Sage.
Devitt, K., & Roker, D. (2009). The role of mobile phones in family communication. Children & Society, 23(3),189-202.‏‏
Elkind, D. (2009). Ties that stress: The new family imbalance. Harvard University Press.‏
Gunuc, S., & Dogan, A. (2013). The relationships between Turkish adolescents’ Internet addiction, their perceived social support and family activities. Computers in Human Behavior, 29(6), 2197-2207. ‏
Howard, P. E., Rainie, L., & Jones, S. T. E. V. E. (2001). Days and nights on the Internet. American Behavioral Scientist, 45(3), 383-404. ‏
Kennedy, T. L., Smith, A., Wells, A. T., & Wellman, B. (2008). Networked families. Pew Internet & American Life Project, 1-44.‏
Lanigan, J. D., Bold, M., & Chenoweth, L. (2009). Computers in the family context: Perceived impact on family time and relationships. Family Science Review, 14(1), 16-32. ‏
‏Lee, S. J., & Chae, Y. G. (2007). Children's Internet use in a family context: Influence on family relationships and parental mediation. CyberPsychology & Behavior, 10(5), pp: 640-644.‏
Lewis, A. J., Knight, T., Germanov, G., Benstead, M. L., Joseph, C. I., & Poole, L. (2015). The impact on family functioning of social media use by depressed adolescents: a qualitative analysis of the family options study. Frontiers in psychiatry, 6.‏131.
Ling-yan, L., Deng-HUA, & Ran, T. (2007). Family function of adolescents with excessive internet usage. chineese mental health journal,21(12) ,837-840.
Mesch, G. S. (2003). The family and the Internet: The Israeli case. Social Science Quarterly, 84(4), 1038-1050. ‏
Mesch, G. S. (2006). Family characteristics and intergenerational conflicts over the Internet. Information, Communication & Society, 9(4), 473-495. ‏
Mesch, G. S. (2006). Family relations and the Internet: Exploring a family boundaries approach. The Journal of Family Communication, 6(2), pp: 119-138.‏
Pardun, C. J., L'Engle, K. L., & Brown, J. D. (2005). Linking exposure to outcomes: Early adolescents' consumption of sexual content in six media. Mass communication & society8(2), 75-91.‏
Rainie, L., & Wellman, B. (2012). Networked: The new social operating system. Mit Press.
Wait, D., & White, J. M. (1999). Computers and the family life: A family development perspective. Journal of Comparative Family Studies30(1), 1-15.‏