نوع مقاله : علمی ترویجی
نویسندگان
1 دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران.
2 گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گلستان، ایران.
چکیده
مفهوم سرمایه فرهنگی در چند دهه اخیر در جامعه شناسی ایران با اقبال زیادی مواجه شده است. این مفهوم نخستین بار از سوی جامعه شناس فرانسوی، پییر بوردیو مطرح شد و هدف از آن تبیین ناکامی‌های دانش‌آموزان طبقات پایین در مدرسه بود. این مفهوم از زمان طرح تاکنون در حوزه‌های مختلفی مانند قشربندی و فرهنگ اهمیت زیادی پیدا کرده و تحقیقات تجربی بسیاری راجع به آن انجام شده است؛ در عین حال مفهوم فوق، مخصوصاً از سوی نظریه پردازان نژادی-انتقادی در بوتۀ نقد قرار گرفته است. در این مقاله، ضمن بررسی مفهوم سرمایه فرهنگی، با بررسی متون موجود در این زمینه، به بررسی مهم‌ترین انتقادات مطرح شده از آن و معرفی مدل ثروت-های فرهنگی به عنوان مکمل و جایگزینی برای آن خواهیم پرداخت. هدف غایی مقالۀ حاضر معرفی، بررسی و توضیح اجزاء مدل ثروت فرهنگی است که عبارتند از سرمایه آرمانی، سرمایه خانوادگی، سرمایه اجتماعی، سرمایه زبانی، سرمایه مقاومتی و سرمایه جهت-یابی. ادعای نظری مقالۀ حاضر این است که مفهوم ثروت فرهنگی، از سویی موجب ایجاد نگاهی جدید به اقلیت‌ها و فرودستان خواهد شد و به شناخت و برنامه‌ریزی دربارة مسایل مختلف آن‌ها کمک بسیاری خواهد کرد و از سوی دیگر طرح این مفهوم می‌تواند به لحاظ تجربی، زمینه‌ساز تحقیقات و مطالعات تجربی بسیاری شود.
کلیدواژه‌ها
- بابایی، یحیی علی و باینگانی، بهمن (1389)، بررسی تأثیر اشکال سرمایه بر رضایت از زندگی در میان جوانان (مطالعه موردی: جوانان شهرستان پاوه)، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره یازدهم، شماره 4، صص 113-82.
- باینگانی، بهمن و کاظمی، علی (1389)، بررسی مبانی تئوریک مفهوم سرمایه فرهنگی، نشریه برگ فرهنگ، فصلنامه برگ فرهنگ، شماره 21، صص 21-8.
- بشیر، حسن و فائقی، سحر (1393)، نگرش سنجی ارامنه نسبت به ارتباطات بین فرهنگی ارامنه و مسلمانان ساکن شهر اصفهان، فصلنامه مطالعات میان فرهنگی، دوره 8، شماره 20، صص 38-9.
- بوردیو، پیر (1381)، نظریه کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمه مرتضی مردیها، تهران، انتشارات نقش و نگار.
- بوردیو، پیر (1384)، شکلهای سرمایه، در سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، گردآوری کیان تاجبخش، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، تهران، نشر شیرازه.
- بوردیو، پیر (1390)، تمایز؛ نقد اجتماعی قضاوتهای ذوقی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، نشر نی
- بون ویتز، پاتریس (1389)، درسهایی از جامعه‌شناسی پییر بوردیو، ترجمه جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر، تهران، نشر آگه.
- جنکینز، ریچارد (1385)، پییر بوردیو، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران، نشر نی.
- چاوشیان تبریزی، حسن (1381)، «سبک زندگی و هویت اجتماعی (مصرف و انتخابهای ذوقی به‌عنوان شالوده تمایز و تشابه اجتماعی در دوره اخیر مدرنیته)»، پایاننامه دکتری جامعه‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
- خدری، فتاح (1388)، عوامل موثر بر مصرف فرهنگی با تاکید بر موسیقی (مطالعه موردی جوانان شهر سقز)، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران.
- -دهقان حسین، مهدی سراجیان مروارید (1396)، رابطه سرمایه اجتماعی خانوادگی و مشارکت والدین در امور مدرسه با موفقیت تحصیلی دانش آموزان. فصلنامه علمی- پژوهشی خانواده و پژوهش. ۱۴ (۳): ۷-۲۸.
- روح الامینی، محمود (1374)، زمینه فرهنگ شناسی، تهران، انتشارات عطار.
- شارع پور، محمود- خوش فر، غلامرضا (1381)، رابطه سرمایه فرهنگی با هویت اجتماعی جوانان: مطالعه موردی شهر تهران، نامه علوم اجتماعی، شماره 20، صص 147-133.
- شویره، کریستیان – فونتن، اولیویه (1385)، "واژگان پیر بوردیو"، ترجمه مرتضی کتبی، تهران، نشر نی.
- فاضلی، محمد (1382)، مصرف و سبک زندگی، قم، انتشارات صبح صادق.
- قلی زاده، آذر، کشتی آرای، نرگس و سهرابی رنانی، مریم (1390)، مهارتهای مدیریت تنوع فرهنگی پاسخی به مطالبات دانش آموزان اقلیتهای قومی و مذهبی، در فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال دوم، شماره 2، صص 131-135.
- ویننگر، الیوت. بی و لیروا، آنت (1393)، سرمایه فرهنگی و موفقیت تحصیلی، ترجمه بهمن باینگانی و هیرو قاسمی معصوم، نشریه رشد آموزش علوم اجتماعی، دوره هفدهم، شماره 2، صص 51-48.
- Alcorta, L., Smits, J., Swedlund, H.J. et al (2020). The ‘Dark Side’ of Social Capital: A Cross-National Examination of the Relationship Between Social Capital and Violence in Africa. Soc Indic Res.
- Doran, E., Hengesteg, P. (2020) Ascending Toward New Heights: Building Navigational Capital for Latinx Community College Students. Journal of the First-Year Experience & Students in Transition, Volume 32, Number 1, pp. 29-41(13).
- Goldthorpe, John H. (2007). ""Cultural Capital":Some Critical observations" Società editrice il Mulino, Bologna.
- Grenfell, Michael (2004), Pierre Bourdieu Agent Provocateur, London, Continuum.
- Hiraldo, Payne (2010), the Role of Critical Race Theory in Higher Education, the Vermont Connection, Vol.31, pp: 53-59.
- Huang, Xiaowei (2019), Understanding Bourdieu-Cultural Capital and Habitus, Review of European Studies; Vol. 11, No. 3. PP. 45-49
- Jiménez, R.M. (2019). Community cultural wealth pedagogies: Cultivating autoethnographic counternarratives and migration capital. American Educational Research Journal. Advance online publication. https://doi.org/10.3102/0002831219866148
- Lizardo, Omar (2011), Pierre Bourdieu as a Post-Cultural Theorist, Cultural Sociology, No.5, pp.25-44.
- Luna, Nora A. and Martinez, Magdalena Ph.D. (2013) "A Qualitative Study Using Community Cultural Wealth to Understand the Educational Experiences of Latino College Students," Journal of Praxis in Multicultural Education: Vol. 7: No. 1, Article 2. DOI: 10.9741/2161-2978.1045.
- Oliver, Melvin. L. & Shapiro, Thomas M. (1997), Black Wealth/White Wealth: A New Perspective on Racial Inequality, London, Rutledge.
- Saraceno, Chiara (2014), Do we need capital account for culture? Paper presented at the Joint IEA/ISI Strategic Forum 2014 and Workshop of the High-Level Expert Group on the Measurement of Economic Performance and Social Progress on Intra-generational and Inter-Generational Sustainability, Rome, 22-23.
- Storberg, Jula (2002), the Evolution of Capital Theory: A Critique of a Theory of Social Capital and Implications for HRD, Human Resource Development Review; 1; 468.
- Williams, Sheara A. & Dawson, Beverly Araujo (2011), the Effects of Familial Capital on the Academic Achievement of Elementary Latino/a Students, Families in society: the journal of contemporary human services, Vol.92, Issue: 1, PP: 91-98
- Gofen, Anat (2009), Family capital: How first-Generation Higher Education Students Break the Intergenerational Cycle, Family Relations 58: 104–120.
- Yosso, Tara J. (2005), whose culture has capital? A critical race theory discussion of community cultural wealth, Race Ethnicity and Education, Vol. 8, No. 1, March 2005, pp. 69–91.
)