نوع مقاله : علمی ترویجی
نویسنده
قائم مقام انتشارات علمی و فرهنگی
چکیده
چکیده
شمایلنگاری از جمله هنرهای عامه است که در فرهنگ ایرانی توانست، واقعه عاشورا را با فرهنگ بصری پیوند بزند و روایت شفاهی را به روایت تصویری بدل سازد. نقالان با شاعری بر سر هر کوچه و بازار پردهها را برای مخاطبان میخواندند و پیام و فرهنگ عاشورایی را با نغمهسرای سینه به سینه و نسل به نسل منتقل میکردند. این هنر را روزی میتوانستیم در همه جا ببینیم و از آن استفاده کنیم، اما امروز دیگر خبری از آن نیست. همچنین شمایلنگاران، شمایل مربوط به این واقعه را به ترسیم در آوردند تا در امکان مقدس و منازل بر دیوارها نصب شوند و نقالان با پردهخوانی و ارتباط نفس به نفس با مخاطبان همانند تئاترهای روحوضی و شیبهخوانی واقعه را شرح دهند. در این مقاله شمایلنگاری امام حسین (ع) و وقایع ظهر عاشورا براساس شمایلنگاری بر پردهها مورد تحلیل به روش فرم فرای صورت گرفته است. نتایج به دست آمده حکایت از این داشت که پردهها ضمن بیان احساسات شمایلنگار، توانستهاند با مخاطبان ارتباط برقرار کنند. این ارتباط چنانچه با روایت شفاهی همراه شود مخاطبان ضمن ابراز احساسات، پردهها را به سان شیء مقدس میانگارند که واسطه میان آنان با واقعه کربلا خواهد بود.
کلیدواژه‌ها: شمایلنگاری، تحلیل فرم، کربلا، واقعۀ عاشورا، امام حسین (ع)
کلیدواژه‌ها
- تالبوت رایس، دیوید (1390)، «هنر اسلامی»، مترجم ماه ملک بهار، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- جنسن، هورست ولدمار (1397)، «تاریخ هنر»، مترجم پرویز مرزبان. چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- فرقانی، محمدمهدی و سیدجمالالدین اکبرزاده جهرمی (1390)، «ارائه مدلی برای تحلیل گفتمان انتقادی فیلم». فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، سال دوزادهم، شماره شانزدهم، زمستان، صفحات: 157-129.
- رشیدی، صادق (1396)، «هنر پیرااسلامی». تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- مرزبان، پرویز (1397)، «خلاصه تاریخ هنر». چاپ بیست و چهارم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- مهدیزاده، مهدی (1389)، «نظریههای رسانه: اندیشههای رایج و دیدگاههای انتقادی». تهران: همشهری.
- کوثری، مسعود و عباس عموری (1392)، «هنر مردمی دینی: شمایلشناسی حضرت علی (ع)». فصلنامه جامعهشناسی ادبیات و هنر، دوره 5، شماره 1، تابستان، صفحات: 51-23.
- کوماراسوامی، آناندا (1386)، «فلسفه هنر مسیحی و شرقی»، مترجم امیر حسین ذکوگو. تهران: فرهنگستان هنر.
- گامبریج، ارنست (1385)، «تاریخ هنر»، مترجم علی رامین. تهران: نشر نی.
- عکاشه، ثروت (1380)، «نگارگری اسلامی»، مترجم غلامرضا تهامی. تهران: سامان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری.
- یاسینی، سیده راضیه (1395)، «شمایلنگاری دینی در ایران و غرب از آغاز تا دوره معاصر». تهران: پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
- تصاویر از اینترنت برداشت شده است.
- Howells, Richard (2003), Visual Culture, USA: Polity.
- Panofsky, Dora and Panofsky, Erwin (1965[1956]), Pandora’s Box, N.Y. Pantheon Books.
- Panofsky, Erwin (1955), Meaning in the Visual Arts, N.Y., Anor Books.
- Panofsky, Erwin (1967 [1939]), Studies in Iconology: Humanistic Themes in the Art of the Renaissance, New York: Harper & Row Publications.
- Panofsky, Erwin (2005 [1951]), Gothc Architechture and Schoolasticism, USA: Archabby Publications.
)