نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 گروه ارتباطات دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران، ایران
2 دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه تهران
چکیده
هدف این مقاله تحلیل گفتمان انتقادی پیام تسلیت آیت الله بیات زنجانی به مناسبت حادثه تروریستی شاهچراغ است. دلیل
انتخاب این پیام در این مطالعه، این بوده که این پیام از یکسو در شرایط خاص سیاسی و اجتماعی کشور صادر شد و از
سوی دیگر، به زعم برخی از محققان به صورت متفاوت تری نگارش شده بود. سئوال اصلی تحقیق این بوده است که پیام
تسلیت آیت الله بیات زنجانی چگونه از مسائل اجتماعی و فرهنگی متأثّر شده و در منازعات ایدئولوژیک جامعه چه
جایگاهی دارد؟ این مطالعه با توجه به اهداف و سوال تحقیق به روشی کیفی و با استفاده از رویکرد انتقادی فرکلاف انجام
شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در این پیام به طور کلی دو نوع همپایگی صورت گرفته که به نوعی به
یکدیگر مرتبط هستند: 1-همپایگی بین حادثه تروریسی شیراز با حادثه سیستان و بلوچستان و دیگر حوادث آن روز کشور
که از هر سه به طور ضمنی با عنوان «جنایت و خشونت» یاد می شود. 2-به تبع آن، نویسنده به وضوح جانباختگان هر
سه واقعه را در یک سطح قرار داده و از عبارت و مفاهیم خنثی همچون «از دست رفتگان، کشته شدگان و جان باختگان»
استفاده می کند. اما در سطحی فراتر، نویسنده پیام تسلیت با بیان تعداد زیادی عبارات وصفی و همچنین استفاده بیش از حد
از زبان اشاره در قالب افعال سلبی، ضمایر مبهم، ارجاعات گنگ و ...، بیشتر تلاش کرده است توصیفی از یک وضـعیت
نـامطلوب اجتمـاعی و سیاسـی در کشور ارائه کند تا اینکه به طور مشخص اعتراضی به وضعیت موجود داشته باشد. به
عبارت دیگر، در این پیام اگرچه نویسنده به دنبال محکومیت کشتار افراد مختلف(بدون اشاره به عاملیت آن) بوده، اما
موضع اتخاذ شده اساسا جنبه اعتراضی ندارد و نویسنده تلاش داشته به نوعی خود را در موضعی بینابینی قرار دهد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)