نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• ستایش الزهرا ابراهیمی ¹
• محمد سلطانی فر ²
• علی جعفری ³

¹ دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² دانشیار گروه علوم ارتباطات،‌ واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³ استادیار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، تهران، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف سنتزپژوهی تحقیقات خارجی انجام شده در بازة زمانی 2020 تا 2023 میلادی درباره اخبار جعلی انجام شده است. حجم نمونه براساس نمونه‌گیری نظری، 14 مقاله و با توجه به اشباع اطلاعات تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها با توجه به مسأله اصلی پژوهش از روش کدگذاری موضوعی استفاده شده که طی سه مرحلة «کدگذاری باز»، «مقوله‌های توصیفی» و «مضمون‌های تحلیلی» ارائه شده است. نتایج تحقیق حاصل از سنتزپژوهی تحقیقات انجام گرفته منجر به شناسایی سه مضمون اصلیِ «عوامل محیطی آنلاین»، «انگیزه‌های فردی- اجتماعی کاربر» و «محتوای اخبار جعلی» در زمره مهمترین دلایل گرایش و انتشار اخبار جعلی در رسانه‌های اجتماعی شده است. مهمترین عامل و هدایتگر چرخه اخبار جعلی را می‌توان به زمینه‌های انتشار یعنی ربات‌ها و هوش مصنوعی نسبت داد. ربات‌ها به انتشار اخبار جعلی و افزایش محبوبیت ظاهری اخبار جعلی در رسانه‌های اجتماعی کمک می‌کنند. اگرچه ربات‌ها هنوز وجود دارند، اما بیشتر اوقات، انتشار اخبار جعلی نتیجه افراد واقعی است که معمولاً بی‌گناه عمل می‌کنند. این مهم ما را به مقوله اصلی دیگر یعنی انگیزه‌های انسانی کاربر به گرایش و پذیرش اخبار جعلی سوق می‌دهد. شبکه‌های اجتماعی با برجسته کردن شاخص لایک (پسند) یک پست، مبنی بر مفید بودن نظر یک نفر درک سایر خوانندگان را در مورد کیفیت یک پیام تغییر می‌دهد. و نظر خود را در مورد موضوعی که خود پیام در مورد آن است تغییر می‌دهد. سنتزپژوهی تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که مردم به دلایل مختلف اخبار جعلی را نسبت اخبار واقعی بیشتر به اشتراک می‌گذارند.

کلیدواژه‌ها

• اخبار جعلی
• رسانه‌های اجتماعی
• محیط آنلاین
• کاربر
• محتوای اخبار

موضوعات

• رسانه