نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

2 استادیارگروه علوم اجتماعی، دانشکده اقتصادو علوم اجتماعی، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

3 کارشناس ارشد جامعه شناسی

چکیده

چندی پس از انقلاب وب2 و ظهور فضای مجازی تعاملی، گسترش شتابدار شبکه های اجتماعی را شاهد بوده ایم. با تولد جهان جدید، همه جوامع انسانی اکنون خود را با جهانی دو پاره مواجه دیده اند. بسیاری از پژوهشگران به بررسی و شناخت نسبت میان انسان با این عرصه جدید بر آمدند. بسیاری از آنها برای یافتن مختصات این جهان جدید به ارزیابی مفاهیم انسانی در فضای شبکه سایبری و به بازتعریف این مفاهیم پرداختند. گفتگو، کنش اصلی در وب2 است و همین مسئله اهمیت بررسی مختصات حوزه عمومی بعنوان بستر گفتگوهای عمومی را در فضای مجازی را نشان می دهد. بستری برای گفتگو میان کاربران که هم ساخت شبکه را شکل می دهد و هم قدرت را در تمام شبکه به جریان می اندازد. ظرفیت های بی شمار فضای مجازی، نوید تحقق حوزه عمومی را می دادند؛ در نقطه مقابقویت کننده و یازده مؤلفه تضعیف کننده هنجاری و تجویزی حوزه عمومی در بستر شبکه های اجتماعی شناسایی شد. در انتها، با تحلیل مؤلفه ها مشخص شد که انواع کنش های گفتاری در شبکه های اجتماعی در حال انجام هستند و جایگاه ویژه ای نیز در میان انواع کنش های مجازی به خود اختصاص دادند؛ اما همچنان نتوانسته اند حوزه عمومی که بر گفتگوی انتقادی باشد در بستر این شبکه ها محقق گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

- امین، محسن، بابایی سارویی، علیرضا. (1398). سنجش هویت جمعی ایرانیان؛ مطالعه نسبت مصرف رسانه‌ای و هویت مدرن در شهرهای مرزی کشور. فصلنامه مطالعات ملی، 20(79)، 52-33
نوذری، حسینعلی (1389)، بازخوانی هابرماس؛ درآمدی بر آراء، اندیشه‌ها و نظریه‌های یورگن هابرماس، تهران: نشر چشمه.
هابرماس، یورگن (1399)، دگرگونی ساختاری حوزه عمومی، کاوشی در باب جامعه بورژوایی، ترجمه جمال محمدی، تهران: نشر افکار
هولاب، رابرت (1391)، یورگن هابرماس، نقد در حوزه عمومی، ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی.
قانعی راد، محمدامین و علی جنادله (1394)، رویکردهای متعارض درباره تکوین حوزه عمومی در فضای مجازی، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، شماره 1: 29-68
بلیکی، نورمن (1389)، طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمه حسن چاووشیان، تهران: نشر نی.
سیدعلوی، سید مسعود و سیدرضا نقیب السادات (1391)، حوزه عمومی در فضای مجازی؛ مؤلفه‌های شکل‌گرفته حوزه عمومی مجازی از دیدگاه کارشناسان علوم ارتباطات و علوم سیاسی در دانشگاه‌های ایران، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 57، 152-109.
خانیکی؛ هادی، اتابک، مانا دشتگلی هاشمی محمد و فرید عزیزی (1396)، تحلیل وضعیت شبکه‌های اجتماعی مجازی در ایران با رویکرد حوزه عمومی هابرماس (مورد مطالعه چند گروه فیسبوکی)؛ فصلنامه مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات؛ دوره 18، شماره 37: 101-130
بشیری، سعید، ابطحی، سید مصطفی و علی مرشدی زاد (1399)، نقش فضای مجازی بر وضعیت حوزه عمومی در ایران، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوازدهم، شماره 48: 93-118
دشتگلی هاشمی، مانا؛ خانیکی، هادی و تهمینه شاوردی (1395)، تحولات کنش ارتباطی، حوز ة عمومی، جامعه مدنی و دموکراسی در ایران (مطالعه موردی: فاصله جنبش مشروطه تا انتخابات ریاست جمهوری دهم)، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی "پژوهش سیاست نظری"، شماره بیستم، پاییز و زمستان 1395:267 -231
هرسیج، حسین و همکاران (1392)، بررسی رابطه فضای مجازی با مشارکت سیاسی: مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه أصفهان، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و چهارم، شماره پیاپی 52، شماره چهارم: 226-211.
نیازی، محسن و دیگران (1395)، شبکه‌های اجتماعی به‌مثابه حوزه عمومی: تحلیل پژوهش‌های انجام شده در ایران، فصلنامه جامعه، فرهنگ و رسانه، دوره 5، شمارە 20: 86-73.
آرزمی، علی؛ حاتمی، عباس و حسین هرسیج (1397)، دولت، فضای مجازی و آینده‌پژوهی پروبلماتیک های بازتولید قدرت در ایران پس از انقلاب، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال هشتم: شماره 26 بهار 1397 28-1.
کریمی راهجردی، اشرف و همکاران (1397)، جایگاه شبکه‌های اجتماعی مجازی و پیام‌رسان موبایلی در شکل‌گیری خرد جمعی، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، سال پنجم، شماره 17: 34-1
عبدللهی، حسین، محسنی مشتقین، علی و محمدحسن الهی منش (1399)، نقش فضای مجازی در توسعه سیاسی در ایران براساس نظریه کنش ارتباطی هابرماس، فصلنامه علمی رهیافت انقلاب اسلامی، سال چهاردهم، بهار 1399، شماره 50: 63-82
کرمانی، حسین و هادی خانیکی (1397)، هابرماس در تلگرام؛ تحلیل حوزه عمومی و کنش ارتباطی در مکالمه‌های روزنامه‌نگاران ایرانی در رسانه‌های اجتماعی، فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، سال پنجم، پاییز 1398، شماره 19: 33-1
گرگی، عباس و سعید گودرزی (1398)، درآمدی بر بنیان‌های فلسفی و روش‌شناختی مردم‌نگاری انتقادی؛ با تأکید بر مردم‌نگاری انتقادی کارسپیکن، مجله جامعه‌شناسی ایران، نوزدهم، شماره 4: 139-172
صادقی، علی؛ میرشکاران، یحیی و صادقی، مصطفی (1394) فضای مجازی (سایبر) امنیت و تهدید در عصر اطلاعات، فصلنامه دانش انتظامی فارس، سال دوم، شماره چهارم: 139-123.
مشتاقی نیا، غلام‌حسین. (1400). راهکارهای ظرفیت‌سازی اندیشکده‌های راهبردی در مدیریت مسائل هویتی ایران. فصلنامه مطالعات ملی، 22(86)، 67-46.
Amin, M, Babaei Saroi, A. (2018). measuring the collective identity of Iranians; Studying the ratio of media consumption and modern identity in border cities of the country. National Studies Quarterly, 20(79), 52-33 (in Persian)
Abdullahi, H., Mohseni Derivatin, A., Elahi Menesh,M.,H. (2019). The role of virtual space in political development in Iran based on Habermas' theory of communicative action, Islamic Revolution Approach Scientific Quarterly, 14th year, 50: 63- 82. (in Persian)
Arzmi, A., Hatami, A., Hersij,H. (2017). Government, virtual space and the future research of the problematics of power reproduction in Iran after the revolution, Islamic Revolution Research Quarterly, 8(26): 1-28. (in Persian)
Bashiri, S., Abtahi, S. M., Murshidizad, A. (2019). The role of virtual space on the state of the public sphere in Iran, Political Studies Quarterly, 12(48): 118-93. (in Persian)
Dashtogli Hashemi, M., Khaniki, H., Shawardi,T. (2015). Developments of Communication Action, Public Domain, Civil Society and Democracy in Iran (Case Study: The Distance between the Constitutional Movement and the 10th Presidential Election), "Theoretical Policy Research", 20th:267-231. (in Persian)
Blakey, N. (2009). Designing Social Researches, translated by Hasan Chavoshian, Tehran: Ney Publishing. (in Persian)
Habermas, J. (2019). Structural Transformation of the Public Sphere, An Exploration of Bourgeois Society, translated by Jamal Mohammadi, Tehran: Afkar Publishing. (in Persian)
Holab, R. (2011). Jürgen Habermas, Criticism in the Public Domain, translated by Hossein Bashiriyeh. Tehran: Ney Publishing. (in Persian)
Hersij, H. (2012). Investigating the relationship between cyberspace and political participation: a case study of Isfahan University students, Applied Sociology, 24th year, serial 52(4): 211-226. (in Persian)
Qanei Rad, M.,A., Janadele, A. (2014). conflicting approaches about the development of the public sphere in cyber space, New Media Studies Quarterly, 1: 29-68. (in Persian)
Seyed Alavi, S. M., Naqib al-Sadat.S.,R. (2013). Public domain in virtual space; Formed components of the virtual public sphere from the perspective of communication science and political science experts in Iranian universities, Social Sciences Quarterly, 57:109-152. (in Persian)
Khaniki; H., Atabek, Dashtogli Hashemi,M., Azizi, M.F. (2016). Analysis of the status of virtual social networks in Iran with Habermas's public domain approach (a case study of several Facebook groups); Quarterly Journal of Culture-Communication Studies; 18(37): 101-130. (in Persian)
Karimi Rahjardi, A. (2017). the place of virtual social networks and mobile messaging in the formation of collective wisdom, Modern Media Studies Quarterly, 5th year, 17: 34-1. (in Persian)
Kermani, H. Khaniki.H. (2017). Habermas in Telegram; Analysis of the public sphere and communicative action in the conversations of Iranian journalists in social media, Modern Media Studies Quarterly, 5th year, autumn 2018,19: 33-1. (in Persian)
Gregi, A. Guderzi,S. (2018). an introduction to the philosophical and methodological foundations of critical ethnography; With an emphasis on Karspikan's critical ethnography, Iranian Journal of Sociology, 19th, 4: 139-172 (in Persian)
Sadeghi, A., Mireshkaran, Y., Sadeghi, M. (2014). Virtual space (cyber) security and threats in the information age, Fars Police Science Quarterly, second year, number 4: 123-139. (in Persian)
Mushtakhi Nia, G., Hossein. (2022). Strategies for building the capacity of strategic think tanks in managing Iran's identity issues. National Studies Quarterly, 22(86), 46-67. (in Persian)
Nowzari, H., A. (2009). rereading Habermas; An introduction to the opinions, thoughts and theories of Jürgen Habermas, Tehran: Cheshme Publishing House. (in Persian)
Niazi, M.(2015). Social networks as a public sphere: analysis of research done in Iran, Society, Culture and Media Quarterly, 5(20): 73-86. (in Persian)