چکیده

دین از منظر ارتباطات در قالب سه بخش تحلیل می شود؛ ارتباط خداوند با انسان (وحی)، انسان با انسان (اخلاق) و انسان با خداوند (دعا و نیایش). امروزه بسیاری معتقدند که ورود مدرنیته و عناصر آن به کشورهای مسلمان با فروکاهش اعتقاد و عمل به مناسک دینی سنتی از جمله دعا همراه شده است. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه عوامل فرهنگی و اقتصادی مدرن با دعا انجام شده است. بدین منظور 400 نفر از افراد بالای 15 سال شهر شیراز طی یک مطالعه پیمایشی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که از بین عوامل فرهنگی و اقتصادی مدرن، میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی مدرن و تحصیلات پدر و مادر رابطه معکوس و معناداری با دعا کردن دارند و گونه دعای ذهنی بر حسب محل تولد (شهر-روستا) تفاوت معناداری دارد. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که ورود مدرنیته به ایران و همزمان با آن، رشد عوامل مدرن گرچه از سویی نتوانسته اعتقاد به دعا یا میزان آن را کاهش دهد اما آن را به سوی صورت‌های فردی شده‌تری کشانده است. 

کلیدواژه‌ها

پویافر، محمد رضا و نوا بخش، مهرداد (1389) «بررسی نشانه های عرفی شدن برای مطالعه تجربی در ایران»، مسائل اجتماعی ایران، سال 1، شماره 2. صص 30-7.
تامسون، کنت (1381) «دین و دنیوی شدن». علی بهرامپور و حسن محدثی،‌ ویراستار، دین و ساختار اجتماعی. تهران: نشر کویر.
جلیلی، هادی (1383) تأملاتی جامعه شناسانه در سکولار شدن، تهران: طرح نو.
دیلینی، تیم (1392) نظریه های کلاسیک جامعه‌شناسی. ترجمه بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، تهران: نشر نی.
سراج زاده، سید حسین (1378) «نگرش ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهرانی و دلالت های آن نظریه سکولار شدن». نمایه پژوهش. سال 3، شماره 9 و 10. صص 118-105.
سید فاطمی، نعیمه، رضائی، ‌محبوبه، گیوری،‌اعظم و حسینی، ‌فاطمه. (1385) «اثر دعا بر سلامت معنوی بیماران مبتلا به سرطان». فصلنامه پایش، سال 5،‌ شماره 4. صص 304-295.
گیدنز، آنتونی (1389) جامعه شناسی. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.
موحد، مجید، عنایت،‌ حلیمه و کایدان بدیع،‌ میثم (1387) «دین داری و نگرش مدرن در میان زنان طلبه و دانشجو». فصلنامه مطالعات اجتماعی و روان شناختی زنان، شماره 18. صص 30-7.
موحد، مجید و حمیدی زاده، ‌احسان (1389) «مطالعه رابطه میان دینداری دانشجویان دوره دکتری دانشگاه شیراز با گرایش و فعالیت علمی آنان». پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره 4. صص 180-157.
نجاتی حسینی، محمود (1390) «نسبت «خود – دیگری» در گفتمان دعای شیعی»، راهبرد فرهنگ، شماره 14 و 15. صص 36-7.
                (1392) «دعا یک کنش اجتماعی دینی – مؤثر، مستمر، فراگیر»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی و ایران، شماره 1. صص 60-37.
نوروزی، فیض اله و فرهادیان، سعید (1393) «بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر دین‌داری جوانان»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، شماره 23. صص30-7.
ویلم، ژان پل(1377) جامعه شناسی ادیان. ترجمه عبدالرحیم گواهی. تهران: موسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
همیلتون، ملکم (1390) جامعه شناسی دین. ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر ثالث.
یوسف زاده، حسن (1388) «نگاهی به تحول آرای پیتر برگر درباره سکولاریسم»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال 1، ‌شماره 1. صص 179-145.
Ap Sion, T. & Owe E. (2012) »Praying ‘online’: the ordinary theology of prayer intentions posted on the internet«, Journal of Beliefs & Values: Studies in Religion & Education, Vol 33, No 1. pp 95-109.
Baker, J. O. (2008) »An investigation of the sociological patterns of prayer frequency and content«, sociology of religion, Vol 69, No 2. pp 169-185.
Bänziger, S., Janssen, J., Scheepers P. (2008) »Praying in a Secularized Society: An Empirical Study of Praying Practices and Varieties«, The International Journal for the Psychology of Religion, No 18. pp 256-265.
Clark, A.E and Lelkes.O (2009) Let us pray: Religious interaction in life satisfaction, Retrieved from http:// www.pse.ens.fr> working paper.
Bruce, S (2006) »Secularization and the Impotence of Individualized Religion«, The hedgehog review, No 6. pp 35-45.
Ducker, Ch. (2011) »Believing in Grace Davie: what does she bring to an understanding of mission in Europe?«, Encounters Mission Journal, No 36. pp 1-12.
Lin, N (1978) Foundation of social research. New York: Mc Grawhill.         
Meravigilia, M. G. (2002) »Prayer in people with cancer«. cancer nursing Vol 25, No 4. pp 326- 331.
Martin, D. (2011) The Future of Christianity: Reflections on Violence and Democracy, Religion, England: ashgate publishing.
Poloma, M. M. & Pendleton, B. F. (1989) »Exploring types of prayer and quality of life: A research note«, Review of religious research, No 31. pp 46-53.
Voas, D. & Bruce, S. (2007) »The Spiritual Revolution: Another False Dawn for the Sacred«, K. Flanagan & P. C. Jupp, Editor, Sociology of spirituality, England: ashgate publishing.