نویسنده

دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

نگاه این نوشتار معطوف است به نگرانی هایی که جامعه شناسیِ امروز ایران در باب دو آوردگاهِ تئوریک دارد؛ که یکی پایان-نامه نویسی و دیگری نظریه پردازیِ بومی است. در هر دو این عرصه های مرتبط به هم، کاستی ها و نیازهایی وجود دارد که شایسته-ی بررسی می باشد. یکی از این مشکلات "مسئله یابی" است که پژوهش حاضر بر آن متمرکز است. مسئله یابی به نحوی همزمان به عنوان هنر و تجربه ی پژوهشگر شناخته شده و هرچه دقیق تر و عمیق تر انجام پذیرد، هم بدعت و هم نظام مندی در پژوهش را بیشتر تقویت می نماید. مسئله یابی به مثابه شالوده ی علم، مبنایی را شکل می دهد که نظریه پردازی و پژوهش گری با ابتنا به آن امکان شکل گیری و بالیدن می یابند. از سویی چیستی و چگونگی مسئله و روش یافتنِ آن، و از سوی دیگر دلایل عدم توجه به مسئله یابی به مثابه بنیانی هستی شناختی-روش شناختی حائز اهمیت است. در این مقاله ضمن مروری بر چیستی و اهمیت پارادایمیکِ مسئله یابی در پارادایم های مختلف و تعیین جایگاه روش شناختی مسئله و مسئله یابی، بر اساس داده هایی که از پژوهش های مرتبط در دسترس است، تحلیلی نظری ارائه و به کاوش در مسئله ی مسئله یابی می پردازیم.

کلیدواژه‌ها

اباذری، یوسف (1389) خرد جامعه شناسی، نشر طرح نو.
اسکیدمور (1392) تفکر نظری در جامعه شناسی، ترجمه علی محمد حاضری و دیگران، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ایگلتون،تری (1381) درآمدی بر ایدئولوژی. ترجمه­ی اکبر معصوم بیگی، نشر آگه.
برونوسکی، جیکوب (1376) عقل سلیم علم، ترجمه کامبیز عزیزی، نشر نی.
بنتون، تد و کرایب، یان (1384) فلسفه علوم اجتماعی: بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی، ترجمه شهناز مسمی پرست و محمود متحد، نشر آگه.
پوپر، کارل ریموند (1379) اسطوره‌ی چارچوب؛(دردفاع از علم و عقلانیت)، ترجمه علی پایا، طرح نو.
پوپر، کارل ریموند (1390) زندگی سراسر حل مسئله است، ترجمه شهریار خواجیان، نشر مرکز.
پوپر، کارل ریموند (1391) منطق اکتشاف علمی، ترجمه سینا کمالی، نشر مرکز.
توکل، محمد و دیگران(1392) «مطالعه جامعه شناختی دانشجویان تحصیلات تکمیلی در مسئله‌یابی پایان‌نامه»، فصل‌نامه آموزش عالی ایران، سال پنجم شماره نخست.
جوادی یگانه، محمدرضا (1378) «مشکلات‌ اجتماعی‌ و نظریه‌ جامعه‌شناختی‌ (نقد و بررسی‌ کتاب‌ مشکلات‌ اجتماعی‌ و نظریه‌ جامعه‌شناختی‌ِ رابرت‌ مرتون‌)»، کتاب‌ ماه‌ علوم‌ اجتماعی‌، شماره 18:ص 24-21.
چالمرز، آلن اف. (1387) چیستی علم، درآمدی بر مکاتب علم شناسی فلسفی، ترجمه سعید زیباکلام، انتشارات علمی و فرهنگی.
حقی، سید علی (1387) جستارهایی در فلسفه علم، بوستان کتاب.
دنسکامب، مارتین(1386) قواعد پایه ای برای پژوهش خوب، ترجمه منوچهر فرهومند، انتشارات دفتر پژوهش ها فرهنگی.
دورکیم، امیل (1387) قواعد روش جامعه شناسی، ترجمه علیمحمد کاردان، نشر دانشگاه تهران.
ریتزر، جورج (1385) نظریه‌ی جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، نشر علمی.
 ساعی، علی (1386) «منطق حل مسئله علمی»، مدرس علوم انسانی، دوره 11، پیاپی 53.
ساعی، علی (1386) روش تحقیق در علوم اجتماعی، انتشارات سمت.
علی احمدی، علیرضا(1386) توصیفی جامع از روشهای تحقیق، انتشارات تولید دانش.
قانعی راد، محمد امین (1383) «گفت و گوهای پیش الگویی در جامعه شناسی ایران»، مجله جامعه شناسی ایران، دوره پنجم، شماره یک: . 5-39.
قانعی راد، محمدامین (1382) ناهمزمانی روابط علم و نظام های اجتماعی-اقتصادی در ایران، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
کوزر، لوئیس آلفرد (1392) زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، نشر علمی.
کهون، لارنس (1384) متن­هایی برگزیده از مدرنیسم تا پست مدرنیسم، عبدالکریم رشیدیان، نشر نی.
گادفری‌اسمیت، پیتر (1392) درآمدی بر فلسفه‌ی علم، ترجمه نواب مقربی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گلوور، دیوید و دیگران (1388) ترجمه شاپور بهیان و دیگران، نشر سمت.
لعلی، مسعود(1390) شانه­های غول، نشر ترانه.
محسنی، منوچهر و کوثری، مسعود (1378) نگاهی به شکل­گیری و توسعه تحقیقات اجتماعی در ایران، نشر رسانش.
محمدپور، احمد (1390) روش تحقیق کیفی ضد روش (منطق و طرح در روش شناسی کیفی)، نشر جامعه شناسان.
مولکی، مایکل(1384) علم و جامعه شناسی معرفت، ترجمه حسن کچویان، نشر نی.
میلز، چارلز رایت (1391) بینش جامعه شناختی: نقدی بر جامعه شناسی امریکایی، ترجمه عبدالمعبود انصاری، نشر شرکت سهامی انتشار.
نبوی، بهروز(1353) مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی، انتشارات کتابخانه فروردین.
واحدیان، مجتبی (1388) «مروری بر نظریه های روانشناسی شناختی خلاقیت»، دومین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی.
وبر، ماکس (1387) روش شناسی علوم اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، نشر مرکز.
Althusser, Louis And Blibar,E .(1970). Reading Capital. Trans, B.Brewster. London And New York. Verso. First Published as Lire Le Capital, Paris, Maspero,1968.
Turner, B. S. (2006). The Cambridge Dictionary of Sociology. Cambridge University press.
Winch, p. (1958). The Idea of a social science, London: Routledge & Kegan Paul.
Kaplan, A. (1964). The conduct of inquiry: Methodology for behavioral science. Sanfrancisco: Chandler.
Kuhn, T.S. (1962). The Structure of Scientific Revolutions, Chicago Press.
Dillon, j. t. (2011) problem finding and solving, journal of creativity behavior.
Merton r. k. (1959). Notes on problem-finding in sociology, sociology today.
Mingxin Liu and others (2013). The impact of creative tendency, academic performance, and self-concept on creative science problem-finding. Psych Journal 2: 39–47
Schutz, Alfred (1953). Common-Sense and Scientific Interpretation of Human Action, Philosophy and Phenomenological Research, Vol. 14, No. 1
Stumpf, heinrich (1995). Scientific creativity: a short overview. Educational psychology review vol. 7, no. 3
Ziman, j. m. (1987). The problem of the problem choice, minerra mag. springer pub.
Zuckerman, Harriet (1978). Theory choice and problem choice in science, sociological inquiry, Blackwell pub.