نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
2 استاد / دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی
3 استادیار دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
در ده سال گذشته الگوی مصرف اخبار تغییراتی اساسی داشته و مخاطبان بیش از قبل از طریق شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های موبایلی اخبار را دریافت می‌کنند. این روند از دیجیتالی‌شدن و پدیده همگرایی آغاز شد، با ظهور روزنامه‌نگاری شبکه‌ای تداوم یافت و با محوریت یافتن پلتفرم‌ها منجر به تحولاتی بنیادین در اکوسیستم رسانه‌های خبری شد.
سازوکارهای اصلی پلتفرم ها یعنی «داده‌ای‌شدن»، «کالایی‌شدن» و «انتخاب» در این فرآیند تحولی اثرگذار بوده است. همچنین الگوریتم‌های پلتفرمی سه فعالیت «کشش»، «تسهیل» و «انطباق» را برای جذب کاربر/مخاطبان، تسهیل مسیر حرکت آن‌ها در پلتفرم و ارائه خدمات براساس نیاز آن ها دنبال می کنند. رفتار پلتفرم ها پیامدهای مختلفی از جمله افول مدل‌های سنتی کسب درآمد برای رسانه ها و کوچ مخاطبان و آگهی دهندگان به بسترهای پلتفرمی را به دنبال داشته است. در مجموع فرآیندهای ناشی از «پلتفرمی شدن» به بازتعریف فرآیندها و نسبت میان بازیگران در اکوسیستم رسانه های خبری منجر شده است.
کلیدواژه‌ها
الوندی، پ. (1394). روزنامه‌نگاری شبکه‌ای. تهران: انتشارات ثانیه.
ایسپا. (1400, 07 04). نحوه پیگیری اخبار روز جامعه توسط شهروندان. بازیابی از مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران: http://www.ispa.ir/Default/Details/fa/2338
بال، ج. (۱۴۰۰). پساحقیقت. (م. میرزایی، مترجم) تهران: انتشارات مؤسسه ایران.
پارکر، ج., آلستاین، م., & چودری، س. (1400). انقلاب پلتفرم. (م. طهماسبی، & ف. گرایلی، مترجم) تهران: نشر دنیای اقتصاد.
خانیکی، ه., & الوندی، پ. (1390). روزنامه‌نگاری شهروندی؛ رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی. جامعه، فرهنگ و رسانه , انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات.
خانیکی، ه., & الوندی، پ. ب. (1389). رسانه‌های شهروندی و حوزه عمومی جایگزین (مطالعه موردی پنج سایت فعال روزنامه‌نگاری شهروندی در ایران). فصلنامه علوم اجتماعی، 139-188.
دیوار. (1400). گزارش سال دیوار. تهران: دیوار. بازیابی از https://divar.ir/blog/annual-report-99/
سازمان فناوری اطلاعات ایران. (1399, 06). گزارش شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در استان‌های کشور. تهران، تهران، ایران.
سازمان فناوری اطلاعات ایران. (1400, 03). وضعیت استان‌های کشور به لحاظ توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات مطابق با استاندارهای اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU). تهران، تهران، ایران.
سِرِنیچک، ن. (1399). سرمایه‌داری پلتفرمی. (م. س. ساسانی، مترجم) تهران: انتشارات امیرکبیر.
سندراراجان، آ. (۱۳۹۹). اقتصاد اشتراکی،پایان عصر استخدام و ظهور سرمایه‌داری مبتنی بر جمعیت. (ر. رادفر، & م. دریایی، مترجم) تهران: راه‌پرداخت.
غفاری، غ. (1395). ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج سوم) - گزارش کشوری. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
فرهنگی، ع., & جهانشاهی، ا. (۱۳۹۱). چشم‌انداز در حال ظهور صنعت خبر. رسانه، 89, 95-118.
فن‌دایک، ی., دوال، م., & پوئل، ت. (۱۴۰۰). جامعه پلتفرمی، ارزش‌های عمومی در جهان متصل. (پ. الوندی، مترجم) تهران: انتشارات همشهری.
فوکس، ک. (1399). رسانه‌های اجتماعی: خوانش انتقادی. (ح. بصیریان جهرمی، مترجم) تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
کاستلز، م. (1384). عصر اطلاعات؛ ظهور جامعه شبکه‌ای. (ع. پایا، تدوین، ا. علیقلیان، & ا. خاکباز، مترجم) تهران: طرح نو.
کاستلز، م. (۱۳۹۶). قدرت ارتباطات. (ح. ب. جهرمی، مترجم) تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لینچ، م. پ. (۱۳۹۸). اینترنت ما: اطلاعات زیاد و فهم کم در عصر کلان‌داده. (ح. قدیری، مترجم) تهران: نشر اسم.
ماتلار، آ. (1380). به‌سوی جامعه اطلاعاتی جهانی؛ چشم‌اندازی تاریخی. در ک. معتمدنژاد (تدوین), سمینار کشورهای آسیای مرکزی - غربی و جامعه اطلاعاتی. 12-3. تهران: مجله رسانه.
مارگتس، ه., جان، پ., هیل، ا., & یاسری، ط. (1399). آشفتگی سیاسی. (م. رهبری، مترجم) تهران: نشر کویر.
مرکز آمار ایران. (1399). گزارش وضعیت فرهنگی و اجتماعی ایران. تهران: مرکز ملی آمار ایران. بازیابی از https://amar.org.ir/Portals/0/News/1400/gozaresh%20avf%204-1399.pdf
مرکز ملی آمار. (1400, 08 10). چکیده نتایج طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار-١٣٩٩. بازیابی از درگاه ملی آمار: https://www.amar.org.ir/news/ID/16930
مسکو، و. (1391). اقتصاد سیاسی ارتباطات. (ر. قاسمیان، مترجم) تهران: نشر ساقی.
معتمدنژاد، ک. (1387). تکنولوژی‌های نوین ارتباطی. تهران: مرکز پژوهش‌های ارتباطات.
معیدفر، س. (۱۳۹۸). گزارش کشوری فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
مک‌کوایل، د., & ویندال، س. (1388). مدل‌های ارتباطات جمعی. (گ. میرانی، مترجم) تهران: مرکز پژوهش‌های رادیو.
ون‌دایک، ی. (1396). فرهنگ اتصال. (ح. حسینی، مترجم) تهران: سوره مهر.
ajr. (2014, 01 02). BuzzFeed’s Secret Weapon: Ky Harlin. Retrieved from AMERICAN JOURNALISM REVIEW: https://ajr.org/2014/01/02/buzzfeed-data-scientist-ky-harlin/
Alvandi, P. (2016). Network Journalism. Tehran: Saniye (In Persian).
Ball, J. (2017). Post-truth: How bullshit conquered the world. Biteback Publishing. (In Persian)
Bell, E., & Owen, T. (2017). The Platform Press: How Silicon Valley reengineered journalism. Tow Center for Digital Journalism. Retrieved from https://www.cjr.org/tow_center_reports/platform-press-how-silicon-valley-reengineered-journalism.php
Bruns, A. (2019). Filter bubble. INTERNET POLICY REVIEW, 8(4). doi:10.14763/2019.4.1426
Castells, M. (2011). The rise of the network society. John wiley & sons. (In Persian)
Castells, M. (2013). Communication power. Oxford University Press. (In Persian)
Cornia , A., Sehl, A., Levy , D., & Nielsen, R. (2018). Private Sector News, Social Media Distribution, and Algorithm Change. y the Reuters Institute for the Study of Journalism with the support of the.
Dijck, J. v. (2014). Datafication, dataism and dataveillance: Big Data between scientific paradigm and ideology. Surveillance & Society, 12(2), 197-208.
Divar. (2022). Divar annual report 2022. Tehran: Divar. Retrieved from https://divar.ir/blog/annual-report-99 (In Persian)
eBiz. (2021, 10 1). Top 15 Most Popular News Websites | October 2021. Retrieved from eBizMBA: http://www.ebizmba.com/articles/news-websites
Farhangi, A., & Jahanshari, O. (2013). Emerging a New Vision of News Industry. Rasaneh, 95-118 (In Persian).
Fradkin, A. (2015). Bias and Reciprocity in Online Reviews: Evidence From Field Experiments on Airbnb. EC '15: Proceedings of the Sixteenth ACM Conference on Economics and Computation (p. 641). New York: Association for Computing Machinery.
Fuchs, C. (2021). Social media: A critical introduction. Social Media, 1-440.
Ganter, S. A., & Nielsen, R. K. (2017). Dealing with Digital Intermediaries: A Case Study of the Relations Between Publishers and Platform. New Media & Society. doi:10.1177/1461444817701318
Ghaffari, G. (2015). Values and Attitudes of Iranians (Third Wave) - Country Report. Tehran: Research Institute of Culture, Art and Communication (In Persian).
Gillespie, T. (2010). The politics of ‘platforms’. new media & society, 12(3), 347–364. doi:10.1177/1461444809342738
Gillespie, T. (2012, 03). CAN AN ALGORITHM BE WRONG? Retrieved from Limn: https://limn.it/issues/crowds-and-clouds/
Gillespie, T. (2017, 08 24). The Platform Metaphor, Revisited. Retrieved from DIGITAL SOCIETY BLOG: https://www.hiig.de/en/the-platform-metaphor-revisited/
Guardian. (2016, 09). Facebook backs down from 'napalm girl' censorship and reinstates photo. Retrieved from The Guardian: https://www.theguardian.com/technology/2016/sep/09/facebook-reinstates-napalm-girl-photo
ISPA. (2022). How to follow the daily news of society by citizens. Tehran: Iranian students' opinion survey center. Retrieved from http://www.ispa.ir/Default/Details/fa/2338 (In Persian)
ITO. (2019). Information and communication technology development index report in the provinces of the country. Tehran: Information Technology Organization of Iran (in Persian).
ITO. (2022). The state of the country's provinces in terms of the development of information and communication technology according to the standards of the International Telecommunication Union (ITU). Tehran : Information Technology Organization of Iran (In Persian)
Khaniki, H., & Alvandi, P. (2011). Citizen Media and Alternative Public Sphere. Social sciences, 139-188 (In Persian).
Khaniki, H., & Alvandi, P. (2012). Citizen journalism; A media in social networks. Socity, Culture and media (In Persian).
Lehdonvirta, V., Park, S., Krell, T., & Friederici, N. (2020). Platformization in Europe. London: Oxford Internet Institute. Retrieved from https://www.oii.ox.ac.uk/wp-content/uploads/2020/08/Platformization-in-Europe_Platform-Alternatives.pdf
Lynch, M. P. (2016). The internet of us: Knowing more and understanding less in the age of big data. WW Norton & Company.
Margetts, H., John, P., Hale, S., & Yasseri, T. (2015). Political turbulence. In Political Turbulence. Princeton University Press. (In Persian)
Moeidfar, S. (2018). National report on the activity and consumption of cultural goods. Tehran: Research Institute of Culture, Art and Communication (In Persian).
Mosco, V. (2009). The political economy of communication. The Political Economy of Communication, 1-280. (In Persian)
Motamednejad, K. (2009). New communication technologies. Tehran: Communication Research Center (In Persian)
Nechushtai, E. (2017). Could digital platforms capture the media through infrastructure capture the media through infrastructure? Journalism, 1-17. doi:i.org/10.1177/1464884917725163
New York Times. (2014, 03 24). The Full New York Times Innovation Report. Retrieved from mashable: https://mashable.com/archive/full-new-york-times-innovation-report
New York Times. (2017, 05 03). Facebook Scrambles to Police Content Amid Rapid Growth. Retrieved from New York Times: https://www.nytimes.com/2017/05/03/technology/facebook-moderators-q1-earnings.html?mcubz=0
Newman, N. (2020). JOURNALISM, MEDIA, AND TECHNOLOGY TRENDS AND PREDICTIONS 2020. Reuters Institute for the Study of Journalism. Retrieved from https://www.digitalnewsreport.org/publications/2020/journalism-media-and-technology-trends-and-predictions-2020/
Nieborg , D., & Poell , T. (2019). The Platformization of Making Media. In M. Deuze, & M. Prenger, Making Media (pp. 85-96). Amsterdam: Amsterdam Univercity Press.
Nieborg, D. (2018). The platformization of cultural production: Theorizing the contingent cultural commodity. new media & society, 20(11), 4275-4292. doi:10.1177/1461444818769694
Pariser, E. (2011). The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding from You. New York: Penguin Press.
Parker, G. G., Van Alstyne, M. W., & Choudary, S. P. (2016). Platform revolution: How networked markets are transforming the economy and how to make them work for you. WW Norton & Company. (In Persian)
Rashidian, N., Tsiveriotis, G., & Brown, P. (2019). PLATFORMS AND PUBLISHERS The End of an Era. Tow Center for Digital Journalism. Retrieved from https://www.cjr.org/tow_center_reports/platforms-and-publishers-end-of-an-era.php
reuters. (2019). New York Times CEO warns publishers ahead of Apple news launch. Retrieved from Reuters: https://www.reuters.com/article/us-media-new-york-times-idUSKCN1R22MZ
Reuters. (2021). Reuters Institute Digital News Report 2021. Reuters Institute for the Study of Journalism. Retrieved from https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/digital-news-report/2021
Srnicek, N. (2017). Platform capitalism. John Wiley & Sons. (In Persian)
statista. (2021). Advertising revenue of Google from 2001 to 2020. Retrieved from www.statista.com: https://www.statista.com/statistics/266249/advertising-revenue-of-google/
Statistical Center of Iran. (2019). Report on the cultural and social situation of Iran. Tehran: Statistical Center of Iran. Retrieved from https://amar.org.ir/Portals/0/News/1400/gozaresh%20avf%204-1399.pdf (In Persian)
Statistical Center of Iran. (2022). Summary of the results of the statistical survey of the behavioral culture of the household. Tehran: Statistical Center of Iran. Retrieved from https://www.amar.org.ir/news/ID/16930 (In Persian)
Sundararajan, A. (2017). The sharing economy: The end of employment and the rise of crowd-based capitalism. MIT press. (In Persian)
Tufekci, Z. (2015, 09 15). Mark Zuckerberg Is in Denial. Retrieved from The Newyork Times: https://www.nytimes.com/2016/11/15/opinion/mark-zuckerberg-is-in-denial.html?mcubz=0&_r=0
van Dijck, José, Thomas Poell, and Martijn de Waal, The Platform Society (New York, 2018; online edn, Oxford Academic, 18 Oct. 2018), https://doi.org/10.1093/oso/9780190889760.001.0001 (In Persian)
Van Dijck, J. (2013). The culture of connectivity: A critical history of social media. Oxford University Press. (In Persian)
Woolley , S., & Howard, P. (2018). Computational Propaganda: Political Parties, Politicians, and Political Manipulation on Social Media. London: Oxford Univercsity Press. doi:10.1093/oso/9780190931407.001.0001
)