نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

توکویل و وبر در تحلیل خود از ماهیت جامعه‌ی مدرن و نیز تحولات بنیادین آن نقش مذهب را به عنوان یک علت مؤثر مورد مطالعه قرار داده‌اند. از نظر آن دو عوامل و زمینه‌های مختلفی در پدیدآیی نهادها و نظام های مدرن نقش داشته اند و مذهب در این میان تنها یکی از علل مهم محسوب می‌شود. در این نوشتار سعی بر آن است تا ضمن تشریح بنیان‌های اصلی الگوی ئتوریکی که وبر و توکویل برای تحلیل نسبت مذهب با واقعیت اجتماعی تئوریزه کرده‌اند مهم‌ترین تمایزها و شبهاهت‌های منطقی که در بحث آن دو وجود دارد، استنتاج شود. بدین منظور نخست معضل نظری و بحران جامعه‌شناختی که آن دو در خصوص جامعه‌ی مدرن مطرح کرده‌اند، تشریح خواهد شد. سپس منطق و قواعد نظری که بنیان تحلیل آن دو را تشکیل می‌دهد، توضیح داده خواهد شد و در نهایت از خلال این مباحث با مقایسه‌ی تطبیقی هر دو الگوی تئوریک به تفاوت‌ها و شباهت‌های آن پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

آرون، ریمون (1387) مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی باقر پرهام. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بودن، ریمون (1384) مطالعاتی در جامعه شناسان کلاسیک جلد 1. مترجم: باقر پرهام. تهران: نشر مرکز.
توکویل، الکسی (1391) انقلاب فرانسه و رژیم پیش از آن، ترجمه: محسن ثلاثی. تهران: انتشارات مروارید.
توکویل، الکسی (1392) دموکراسی در آمریکا. ترجمه: رحمت‌الله مراغه‌ای. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
توکویل، الکسی (1394) دموکراسی در آمریکا جلد دوم. ترجمه: بزرگ نادرزاد. تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
ترنر، برایان (1390) ماکس وبر و اسلام. ترجمه: سعید وصالی. تهران: نشر مرکز.
فروند، ژولین (1362) جامعه‌شناسی ماکس وبر. ترجمه: عبدالحسین نیک گوهر. تهران: نشر نیکان.
منتسکیو، بارون دو (1370) روح القوانین به انضمام درآمدی بر روح القوانین جلد اول. ترجمه‌ی محمد مددپور. تهران: انتشارات امیرکبیر.
منتسکیو، بارون دو (1370) روح القوانین به انضمام درآمدی بر روح القوانین جلد 2. ترجمه علی اکبر مهتدی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
ماکیاولی، نیکولا (1377) گفتارها. ترجمه‌ی محمد حسن لطفی. تهران: نشر خوارزمی.
وبر، ماکس (1392) روش‌شناسی علوم اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نش مرکز.
وبر، ماکس (1391) اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
وبر، ماکس (1392) دین قدرت جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: انتشارات هرمس.
وبر، ماکس (1374) اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری، تهران: نشر مولی.
وبر، ماکس (1390) دانشمند و سیاست‌مدار. ترجمه احمد نقیب زاده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
هوتر، ژاک کنن (1379) توکویل. ترجمه بزرگ نادر زاده، تهران: نشر مرکز.