نوع مقاله : علمی ترویجی
نویسنده
گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران
چکیده
توکویل و وبر در تحلیل خود از ماهیت جامعهی مدرن و نیز تحولات بنیادین آن نقش مذهب را به عنوان یک علت مؤثر مورد مطالعه قرار دادهاند. از نظر آن دو عوامل و زمینههای مختلفی در پدیدآیی نهادها و نظام های مدرن نقش داشته اند و مذهب در این میان تنها یکی از علل مهم محسوب میشود. در این نوشتار سعی بر آن است تا ضمن تشریح بنیانهای اصلی الگوی ئتوریکی که وبر و توکویل برای تحلیل نسبت مذهب با واقعیت اجتماعی تئوریزه کردهاند مهمترین تمایزها و شبهاهتهای منطقی که در بحث آن دو وجود دارد، استنتاج شود. بدین منظور نخست معضل نظری و بحران جامعهشناختی که آن دو در خصوص جامعهی مدرن مطرح کردهاند، تشریح خواهد شد. سپس منطق و قواعد نظری که بنیان تحلیل آن دو را تشکیل میدهد، توضیح داده خواهد شد و در نهایت از خلال این مباحث با مقایسهی تطبیقی هر دو الگوی تئوریک به تفاوتها و شباهتهای آن پرداخته میشود.
کلیدواژهها