نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری آینده پژوهی مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی-دانشگاه شاهد

2 دانشجوی دوره دکتری آینده پژوهی مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد تهران

چکیده

در عصر جدید سیاست ورزی، مولفه‌های فرهنگ و شهروندی متاثر از رسانه‌های نوین، نقش برجسته‌ای در ظهور رویدادها ایفا می‌کنند. .پارادایم‌های سنتی عمدتاً دولت‌ها را کنشگران اصلی در عرصه روابط بین ملت‌ها قلمداد می‌کردند، ولی در دوران جدید و در پارادایم سیاست فرهنگی، به مدد ابزار رسانه، شهروندان خود به تنهایی به مثابه یک کنشگر فعال در تمامی مسائل روزمره در عرصه‌های ملی و جهانی عمل می‌کنند. مبانی نظری و عملی پارادایم فرهنگ‌باوری به گونه‌ای است که کارکرد رسانه‌های جمعی بیش از هر دوره‌ای در طول تاریخ پیدایش آن‌ها، متحول شده است. در این پارادایم، سیاست فرهنگی کردارهای دلالت‌گری است که از طریق آن‌ها هویت‌ها، روابط و قواعد اجتماعی، تقویت، دگردیستی و یا بازتعریف می‌شوند. پژوهش حاضر با استفاده از روش اسنادی ـ کتابخانه‌ای درصدد پاسخ به این سوال است که تأثیرات فرهنگی رسانه‌های نوین بر معنا و کنش جنبش‌های اجتماعی جدید کدامند؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رسانه‌ها در عصر پارادایمِ سیاست فرهنگی، ضمن تغییر وایجاد چرخش در مبانی معرفتی شهروندان، موضوعات عام و جهان‌شمول را به عنوان اولویت‌های اصلی مطرح ساخته و با تمرکز‌زدایی از قدرت و تأثیرگذاری فزاینده بر نحوه عملکرد نظام سیاسی و نخبگان تصمیم‌ساز، نقش شهروندان را در صحنه‌های سیاسی واجتماعی برجسته‌ترنموده‌اند.

کلیدواژه‌ها

  •  

    • استیونسن، نیک (1384). رسانه‌های جدید و جامعه اطلاعاتی: (شیلر، ویریلیو و فمینیسم سایبر). ترجمه: پیروز ایزدی. فصلنامه رسانه. تابستان 84. شمارۀ: 62.
    • اردستانی، علی (1393). بنیادهای نظری علم سیاست، تهران، نشر قومس.
    • بابایی، محمود وفهیمی­فر، سپیده (1392). «ویژگی­های رسانه‌های نوین والگوهای ارتباطی». فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات. شمارۀ: 96.
    • پیترز، دوره‌ام (1389)، «نقش رسانه‌ها در دنیای امروز و فردا (چالش‌ها و چشم‌اندازها)». ترجمه: محمدمهدی لیبی، ماهنامه علمی تخصصی صدای جمهوری اسلامی ایران. شهریور. شمارۀ: 51، سال هشتم.
    • تافلر، آلوین (1370). جابجایی در قدرت دانایی و ثروت و خشونت در آستانۀ قرن بیست و یکم. ترجمۀ شهیندخت خوارزمی. چاپ اول. جلد دوم. تهران: مترجم.
    • حاجی محمدی، علی و بیچرانلو، عبدالله (1393). رسانه‌های نوین و تحولات بین­المللی. چاپ اول. نشرقم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما.
    • حاتمی، محمدرضا (1388). «ﺟﺎﻳﮕﺎه رﺳﺎﻧﻪ در جهان ﻋﺮب با تأکید بر اینترنت». ﻓﺼﻠﻨﺎﻣه ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ و بین‌المللی. زمستان 88. شمارۀ چهارم.
    • . دادگران، سیدمحمد (1392). مبانی ارتباطات جمعی. چاپ نوزدهم. نشر تهران: فیروزه.
    • درودی، فریبرز (1387). «تأثیر رسانه در ساختار قدرت». مجله کتاب ماه کلیات، خرداد 87. شماره 12.
    • رحمان زاده، سیدعلی (1389). «کارکرد شبکه‌های اجتماعی مجازی درعصرجهانی شدن»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، ش 1
    • سورین، ورنرجی و تانکارد، جیمز دبلیو (1392). نظریه‌های ارتباطات. ترجمه: علیرضا دهقان. چاپ ششم. نشر موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
    • ساروخانی، باقر (1394). جامعه­شناسی ارتباطات (اصول و مبانی). چاپ سی­ام.نشر تهران: اطلاعات.
    • ساروخانی، باقر (1391). جامعه‌شناسی نوین ارتباطات (رسانه­ها در جهان امروز). چاپ اول. نشر تهران: اطلاعات.
    • ﺳﺮﺩﺍﺭﻧﯿﺎ، خلیل‌الله (1386). «آثار سیاسی فناوری­های تازه ارتباطی- اطلاعاتی». فصلنامه ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺳﯿﺎﺳﯽ-ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ. ﺑﻬﻤﻦ ﻭ اسفندماه 86. شمارۀ 245 و 246.
    • شکرخواه، یونس (1379). تکنولوژی‌های ارتباطی و جامعه اطلاعاتی. چاپ اول. تهران: انوشه.
    • ﺷﻮﻣﻴﻜﺮ، پاملا جی و دی ریس، استیفن (1393). انتقال پیام ﺗﺌﻮری‌ﻫﺎی تأثیرات ﻣﻮﺟﻮد بر محتوای رﺳﺎﻧﻪ. ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻣﺠﻴﺪ ﺳﺮاﺑﻲ، اردﺷﻴﺮ زاﺑﻠﻲ زاده و اﻓﺨﻤﻲ ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻲ. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اﺳﻼﻣﻲ، دﻓﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و برنامه‌ریزی رﺳﺎﻧﻪ­ﻫﺎ.
    • صباغی، علی (1387). جهانی‌شدن و جنبش‌های اجتماعی. به اهتمام: جان گودری- میشل کندی- مایر زالد. ترجمه و گردآوری علی صباغی. مرکز ملی مطالعات جهانی‌شدن، تهران: فخراکیا. چاپ اول.
    • عیوضی، محمدرحیم (1388). «مدیریت رسانه‌ای و مهندسی افکار عمومی». مجله مطالعات تربیتی و روانشناسی، پاییز 88. شماره 36
    • ﻋﺴﮕﺮﺧﺎﻧﯽ، اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ؛ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ، ﻓﺎﻃﻤﻪ؛ حلال خور، مهرداد (1393). «نقش رسانه­های اجتماعی و شبکه­سازی در انقلاب 25 ژانویه مصر و بحران‌های پس‌ازآن». ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺶ‌ﻫﺎی راﻫﺒﺮدی ﺳﯿﺎﺳﺖ، ﺳﺎل ﺳﻮم. ﭘﺎﯾﯿﺰ 93، ﺷﻤﺎره 10.
    • ﻏﻔﺎﺭﯼ، ﺟﻼﻝ؛ دهقانی محمدآبادی، ﻣﺤﻤﺪﺻﺎﺩﻕ؛ ﻧﺠﺎﺭﺯﺍﺩﻩ، ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ (1392). «نقش رسانه‌های مجازی و شبکه‌های اجتماعی در بیداری اسلامی، مطالعه موردی انقلاب تونس». فصلنامه ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺑﯿﺪﺍﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ. ﺑﻬﺎﺭ و تابستان 92، ﺳﺎﻝ ﺩﻭﻡ. ﺷﻤﺎﺭﻩ 3.
    • فولادی، محمد (1391). «چیستی رسانه باتاکید بر رسانه دینی». فصلنامه معرفت فلسفی. تابستان 91، سال نهم. شمارۀ: 36.
    • قاضی‌زاده، علی‌اکبر (1381). «تأملی در رسانه فراگیر ماهواره هجوم اطلاعات بی­اعتنا به مرزها». فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی. تابستان و پاییز 81. شماره 30 و 31.
    • کاستلز، مانوئل. (1380). عصر اطلاعات، اقتصاد جامعه و فرهنگ (قدرت هویت). ترجمه: حسن چاوشیان. انتشارات طرح نو. جلد دوم.
    • کاستلز، مانوئل (1394). شبکه‌های خشم و امید: جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت. ترجمه: مجتبی قلی­پور. چاپ دوم. تهران: مرکز.
    • ﮐﺒﺮﯾﺎﯾﯽ ﺯﺍﺩﻩ، ﺣﺴﯿﻦ (1390). «نقش شبکه‌های اجتماعی درشکل‌گیری تحولات سیاسی و فرهنگی با تمرکز بر امواج بیداری اسلامی در خاورمیانه». فصلنامه ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ. ﻣﻬﺮ 90. ﺷﻤﺎﺭﻩ 1.
    • ﻣﻮﺛﻘﯽ ﮔﯿﻼﻧﯽ، ﺍﺣﻤﺪ؛ ﻋﻄﺎﺭ ﺯﺍﺩﻩ، ﺑﻬﺰﺍﺩ (1391). «نقش و تأثیر فضای مجازی بر جنبش‌های اجتماعی؛ مطالعه موردی مصر». فصلنامه ﭘﮋﻭﻫﺸﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻮﻡ ﺳﯿﺎﺳﯽ. ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ 91، ﺷﻤﺎﺭﻩ 27.
    • مک لوهان، مارشال (1377). برای درک رسانه‌ها. ترجمه: سعید آذری. چاپ اول. تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه­ای صداوسیما.
    • معتمدنژاد، کاظم (1394). وسایل ارتباط جمعی. چاپ دهم. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی.
    • نش، کیت (1394) جامعه‌شناسی سیاسی معاصر: جهانی‌شدن، سیاست، قدرت. ترجمه محمدتقی دلفروز. تهران: کویر، چاپ سیزدهم
    • نورمحمدی، مرتضی؛ محمدی، رقیه (1392). «نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در انقلاب مصر». ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ. شماره چهاردهم. ﺑﻬﺎر 92.
    • هاموند، فیلیپ (1390). رسانه، جنگ، پست‌مدرنیته، ترجمه علیرضا آرزو، تهران، نشر ساقی.

     

    • Buckingham,David. (2003).Questioning The Media: A Guide For Students.Publisher: Unesco.Pp:
    • Cammaerts, Bart. (2015).Social Media And Activism, The International Encyclopedia Of Digital Communication And Society.Pp. 1027-1034
    • Rohr Lopes، (2014).The Impact Of Social Media On Social Movements: The New Opportunity And Mobilizing Structure.Creighton University
    • Touraine,A.1981: The Voice And The Eye: An Analysis Of Social Movements. Cambridge University Press: Cambridge.
    • Williams,R.1976: Keywords. Fontana:London.
    • Melucci,A.1989: Nomads Of The Present: Social Movements And Individual Needs In Contemporary Society, Edited By John Keane And Paul Mier. Hutchinson Radius,London.
    • Pisani, Francis (2010), Best Story, Not The Biggest Bomb' - How To Fight The Terror Networks, Available At: Http://Www.Francispisani.Net/2002/06/Best_Story_Not_.Html(Access On May 17 2019)