نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشنامه مطبوعات ایران

2 دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

چکیده
مقالۀ حاضر، به نحوۀ بازتاب ملی‌شدن صنعت نفت در سرمقالههای روزنامۀ «باختر امروز» به قلم حسین فاطمی میپردازد. در این پژوهش محقق بر آن است با استفاده از روش گفتمان انتقادی و استخراج مفاهیم و مقولات مورد نظر در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین نشان دهد که مفهوم ملی‌شدن صنعت نفت در سرمقالههای باختر امروز چگونه مفهوم‌پردازی شده و گفتمان حاکم بر مفهوم‌پردازی را با گفتمان رقیب مورد ارزیابی قرار دهد. بر این اساس، سعی شده است تا سرمقالههایی که به موضوع تحقیق نزدیک بوده و بیشترین نقش را را در باز نمود گفتمان حاکم داشتهاند، به‌صورت هدفمند انتخاب شوند؛ برای اینکه روش نمونه‌گیری هدفمند است و بهتر می‌تواند پاسخگوی اهداف و سؤالات تحقیق باشد. نتایج، حاکی از آن است راهی را که گفتمان روزنامۀ باختر امروز برای تحقق ملی‌شدن صنعت نفت ترسیم میکند، از خلال مبارزۀ جهادی و کودتای نفتی میگذرد. تا جایی که که ملی‌شدن صنعت نفت را ذیل واژههای مانند دموکراسی، عدالت، قانون و حق حاکمیت، تئوریزه می‌کند. ملی‌شدن صنعت نفت در گفتار روزنامۀ باختر امروز حول حق مردم، ثروت ملی، حقوق ملی، عدالت و استقلال ـ آزادی می‌چرخد و در چارچوب قانون باید این حقوق، به‌رسمیت شناخته شود؛ لذا «دیگری» در روزنامۀ باختر امروز دشمنان و جاسوسان و خیانت‌کاران و استعمارگرانی هستند که ثروت ملی ایران را به غارت بردهاند.

کلیدواژه‌ها

. آوری، پیتر (1368)، تاریخ معاصر ایران، ج 2 از سلسله پهلوی تا کودتای 28 مرداد 1332، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: انتشارات عطائی
. برزین، مسعود (1371)، شناسنامه مطبوعات ایران از ۱۲۱۵ تا ۱۳۵۷ شمسی، تهران: انتشارات بهجت
. بهروز، مازیار (1380)، شورشیان آرمان خواه یا ناکامی چپ در ایران، تهران: ققنوس
. بیل، جیمز (1371)، شیر و عقاب، ترجمه فروزنده برلیان، تهران: نشر فاخته
. تقی زاده انصاری، محمد (1379)، سیاست خارجی و توسعه صادرات مواد معدنی در ایران، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی
. جامی، گروه تحقیق (1367)، گذشته چراغ راه آینده است، به کوشش علی دهباشی، تهران: آبی
. ذوقی، ایرج (1374)، مسائل و اقتصادی نفت ایران، چاپ چهارم تهران: انتشارات پاژنگ
. شهبازی، عبدالله (1371)، ظهور و سقوط پهلوی، جلد 2، تهران: اطلاعات تهران
. صدرهاشمی، محمد (1362)، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان: کمال
. علم، مصطفی (1377)، نفت و قدرت و اصول ملی شدن نفت در ایران و پیامدهای آن، ترجمه غلامحسین بهمنیار، تهران: چاپخش
. فاتح، مصطفی (1352)، پنجاه سال نفت ایران، تهران: نشر چهر
. فوران، جان (1377)، مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی، تهران، ترجمه احمد تدین، تهران: موسسه رسا
. کاتوزیان، محمدعلی (1378)، مصدق نفت و نبرد قدرت، ترجمه احمد تدین، تهران: رسا
. گایوروسکی (1368)، کودتای 28 مرداد 1332، ترجمه غلامرضا نجاتی، تهران: رسا
. گایوروسکی، مارک و دیگران (1384)، مصدق و کودتا، ترجمه علی مرشدی زاد، تهران: قصید سرا
. لوئیس، ویلیام و بیل، جیمز (1368)، مصدق، نفت، ناسیونالیسم ایرانی، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و کاوه بیات، تهران: نشر نو
. میرترابی، سعید (1384)، مسائل نفت ایران، تهران، نشر قومس
. نجاتی، غلامرضا (1377)، مصدق سال­های مبارزه و مقاومت، 2 جلد، تهران: انتشارات رسا
. نجمی، ناصر (1377)، مصدق بر مسند حکومت، تهران: پیکان