نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات

2 استاد راهنما، استادیار و عضو هیأت علمی دانشکده ارتباطات دانشگاه آزاد واحد تهران شرق

3 ، استاد مشاور، استادیار و عضو هیأت علمی دانشکده ارتباطات دانشگاه آزاد واحد تهران شرق

چکیده

مطالعه حاضر به‌ بررسی عوامل موثر بر جذب نوجوانان به شبکه‌های اجتماعی (مطالعه نوجوانان شهرک اکباتان) می­پردازد. منظور از شبکه‌های اجتماعی مجازی، سایت‌هایی هستند که از یک سایت ساده مانند موتور جستجوگر به اضافه امکاناتی مانند چت، ایمیل و امکاناتی دیگر تشکیل شده است و به کاربران خود اشتراک‌گذاری مطالب را امکان می‌دهد. در این پژوهش برای سنجش میزان جذب نوجوانان به سمت شبکه‌های اجتماعی و علل موثر بر آن از پرسش‌نامه محقق ساخته‌ای استفاده شده که متغیرهای آن برگرفته از نظریه «استفاده و رضامندی» است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه نوجوانان 12 تا 18 سال شهرک اکباتان می‌داد. نمونه آماری با روش نمونه در دسترس و با حضور ۲۰۰ نمونه انجام شد. تحلیل داده‌های به­دست‌آمده نشان می‌دهد که بین میزان استفاده نوجوانان از شبکه‌های اجتماعی و نیاز به «روابط شخصی»، «هویت شخصی»، و «سرگرمی و گریز از واقعیت» رابطه معنادار وجود دارد. این درحالی است که طبق یافته‌های این پژوهش، میان میزان استفاده نوجوانان از شبکه‌های اجتماعی و نیاز به «آگاهی و نظارت بر محیط» رابطه معنادار دیده نشد.

کلیدواژه‌ها

 
ابریشم­کار، مریم (1384) «تحلیل ارتباطی برنامه سازی در سازمان صدا و سیما؛ مطالعه موردی برنامه سازی ویژه نوجوانان، پایان نامه فوق لیسانس، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
اخوان ملایری، فائزه، نوغانی، محسن و مظلوم خراسانی(1393)، «شبکه­های اجتماعی مجازی و شادکامی»، مجله رسانه و فرهنگ، سال چهارم، شماره دوم، صص 1-24.
آذری، غلامرضا (1390)، مخاطب شناسی رادیو، تهران: مرکز آموزش صدا و سیما.
اسکندری، سمانه (۱۳۹۱). مصرف رسانه‌ای و اعتماد اجتماعی (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه مازندران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی، بابلسر، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
اسولیوان، تام، هارتلی، جان، ساندرز، دانی و جان فیسک (1385) مفاهیم کلیدی ارتباطات، ترجمه میرحسن رئیس زاده، تهران: فصل نو.
افتخاری، احمد (۱۳۸۹). بررسی عوامل موثر بر اعتماد شهروندان به رسانه ملی (مطالعه موردی شهرستان کاشمر)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی، اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
بصیریان جهرمی، حسین (۱۳۸۸). بررسی مقایسه میزان اعتماد به اخبار سیمای جمهوری اسلامی ایران و اخبار وب‌سایت‌های خبری و عوامل موثر بر آن در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته ارتباطات، تهران، دانشکده صدا و سیما.
پاشا شریفی، حسن و شریفی، نسترن (1380). روش‏های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: سخن، چاپ دوم.
پاک­سرشت، سلیمان (1386)، بررسی جایگاه مصرف اینترنت در سبک­های رفتار فراغتی جوانان ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
پاینده، محبوبه (1393 )، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر میزان گرایش به شبکه­های اجتماعی (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه پیام نور کوهپایه)، کنفرانس بین­المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی، سال اول، شماره سوم، بهار 93.
جعفر­پور، محمود، (1390 )، «مفهوم شناسی و بررسی متغیرهـا ی مـؤثر بـر پـذیرش شبکه­های اجتماعی مجازی و نقش سازمان­هـا­ی مـردم نهـاد در آن­هـا»، فـصلنامه مطالعات بسیج، سال چهاردهم، شماره 52.
جلیل فیروزی، شقایق (1385) بازنمایی هویت دینی در فضای مجازی، بررسی تاثیر حضور در گروه­های دینی مجازی بر شکل­گیری هویت دینی کاربران جوان، رساله کارشناسی ارشد جامعه شناسی، تهران دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.
دهقان، علیرضا و مرسده نیکبخش (1385)، «مطالعه شیوه رفتار افراد در محیط مجازی: شکل­گیری روابط صمیمانه در اتاق­های گپ­زنی اینترنتی»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال دوم، شماره شش.
ذکایی، محمدسعید(1386) فرهنگ مطالعات جوانان، تهران: موسسه انتشارات آگاه، چاپ اول.
ذوالقدر، حسین؛ قاسم­زاده عراقی، مرتضی (1392). بررسی انگیزه­های کاربران در استفاده از رسانه­های اجتماعی (مطالعه موردی کاربران شبکه­ اجتماعی فیس بوک)، پژوهش­های ارتباطی، شماره 75، صص 35-58.
راجرز، اورت و فلومید شومیکر(1379) رسانش نوآوری­ها، رهیافتی میان فرهنگی، ترجمه عزت­الله کرمی و ابوطالب فنایی، شیراز: مرکز نشر دانشگاهی شیراز. 
روجک، کریس (1390). مطالعات فرهنگی، ترجمه پرویز علوی، تهران: انتشارات ثانیه.
سیدعباس زاده، میرمحمد (۱۳۸۶). روش های عملی تحقیق در علوم انسانی، ارومیه، انتشارات دانشگاه ارومیه.
شمسه، مجید (1383) «بررسی رابطه استفاده از بازی­های رایانه­ای و ارتباطات میان فردی نوجوانان»، پایان نامه فوق لیسانس، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
شهابی، محمود؛ بیات، قدسی (1391). اهداف و انگیزه­های عضویت کاربران در شبکه­های اجتماعی مجازی (مطالعه­ای درباره جوانان شهر تهران)، مطالعات فرهنگ- ارتباطات، زمستان 1391، سال سیزدهم، شماره 52، صص 61-86.
شهیر، احسان (1391) «شناسایی عوامل موثر بر جذب کاربران ایرانی به شبکه­های اجتماعی مجازی خارجی، مطالعه کاربران شبکه اجتماعی فیسبوک» پایان نامه فوق لیسانس، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران.
عاملی، سعیدرضا (1385) فردگرایی جدید و تلفن همراه: تکنولوژی فردگرایی و هویت گلوبال، مجله رسانه، شماره دو.
علیزاده، فرشته و ایزدی، حسین (1390 )، بررسی عوامل مؤثر بر گرایش جوانان به چت در شهر بابل (با تأکید بر استفاده نامتعارف)، مجموعه مقالات همایش منطقه­ای آسیب­های اجتماعی نوپدید، دفتر تحقیقات کاربردی و معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان مازندران.
فرزانه، سیف­االله؛ فلاحتی شهاب­الدینی، راضیه (1394)، «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به شبکه­های اجتماعی مجازی (مورد مطالعه: دانش­آموزان دختر دوره دوم شهر بابل)، دو فصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی، سال اول، شماره یک.
فونتنل، دن(1380) کلیدهای رفتار با نوجوانان، مترجم مسعود حاجی­زاده، تهران: موسسه انتشارات صابرین.
فیسک، جان(1386) درآمدی بر مطالعات ارتباطی، ترجمه مهدی غبرایی، تهران:‌دفتر مطالعات و توسعه رسانه­ها.
کاستلز، مانوئل و اینس، مارتین (1380)، گفت گوهایی با مانوئل کاستلز، ترجمه حسین چاووشیان و لیلا جوافشانی، تهران: نشر نی.
کریمیان، کبری؛ پارسامهر، مهربان و افشانی، سیدعلیرضا (1396)، «بررسی جامعه شناختی عوامل مرتبط با گرایش به شبکه­های اجتماعی مجازی»، فصلنامه مطالعات رسانه­های نوین، سال سوم، شماره 10، صص169-208.
گل­محمدی، احمد (1383)، جهانی شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی.
متانی، مهرداد (1394) الگوهای مصرف تلویزیون­های ماهواره­ای فارسی زبانان در میان زنان، مجله مطالعات اجتماعی و روان شناختی زنان، سال13، شماره 2، صص111-140.
محسنی، منوچهر و همکاران (1385 )، «بررسی اثرات استفاده از اینترنت بر انـزوای اجتمـاعی کـاربران اینترنـت (در میـان کـاربران کـافی نـت­هـای تهـران)، مجلـه جامعه­شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 4.
محسنی، منوچهر(1382)، مقدمات جامعه شناسی، تهران: انتشارات دوران.
محمدی، نریمان (۱۳۹۱). رسانه مدرن و برساخت هویت (کانال‌های ماهواره کردی و هویت قومی کردهای ایران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مطالعات جوانان، بابلسر، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
مـرادی، شهاب، رجـب پـور، مجتبی، کیـان ارثـی، فرحناز، حـاجلو، نادر، رادبخـش، ناهید (1393)، انگیزه­های استفاده از شبکه­های مجازی اجتماعی، فصلنامه فرهنـگ در دانـشگاه اسلامی، شماره 10.
مرادی، شهاب؛ رجب­پور، مجتبی؛ کیان ارثی، فرحناز؛ حاجلو، نادر؛ رادبخش، ناهید(1393). انگیزه­های استفاده از شبکه­های مجازی اجتماعی. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال چهارم، شماره دهم،صص 95-118.
مهدی­زاده، شراره و الهه عبدالهی (1386)، «بررسی رابطه میان نحوه استفاده از اینترنت و ماهواره با برگزاری روز دوستی (ولنتاین) در میان جوانان تهرانی»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال سوم، شماره9.
مهدی­زاده، محمد(1392) نظریه­های رسانه: اندیشه­های رایج و دیدگاه­های انتقادی،تهران: انتشارات همشهری.
Anderson, H. lessig, L. (1998). “Digital Identity in Cyberspace”. Available at://www.swiss.ai.mit.edu.
Horst, H.A. (2012), “New Media Technologies in Everyday Life”, Digital Anthropology, New York,Bergpublishers, 61-79.
Miller, D. (2012), “Social Networking Sites, The Particular Signifi cance of Social Networking Sites for Anthropology”, Digital Anthropology, New York,Bergpublishers, 146-164.
سایت­ها
سازمان فناوری اطلاعات ایران، طرح پایش جامعه اطلاعاتی ایران 1395، چاپ اول، انتشاریافته در اردیبهشت 1396، منتشرشده به آدرس:
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، گزارش عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت تدبیر و امید،1396. منتشرشده به آدرس: